Błąd w kryminalistyce Każda ludzka działalność ukierunkowana na osiągniecie określonych celów naznaczona jest ryzykiem błędu. Jak celnie ujął to E. J. Phelps, „Człowiek, który nie robi błędów, zwykle nie robi niczego”. Ryzyko popełnienia błędu w tak złożonym przedsięwzięciu, jakim jest pełna realizacja zadań śledztwa jest wyjątkowo duże. Wg J. Gurgula -śledztwo, w którym nie popełniono żadnego błędu po prostu nie istnieje. Nawet przy bardzo dobrym warsztacie metodycznym zbyt wiele jest możliwych wariantów celowego działania, a jednocześnie niemożliwe jest przewidywanie efektów, jakie one przyniosą. Na ogół przyjmuje się, że powodem pomyłek sądowych, a więc prawomocnego skazania osoby niewinnej lub niesłusznego długotrwałego tymczasowego aresztowania nie są błędy w zastosowaniu prawa materialnego, ale niezgodne…

Błąd lekarski – odpowiedzialność karna Od prawidłowego postępowania lekarskiego zależą dobra najwyższej rangi – zdrowie i życie człowieka. Nie dziwi więc, że naruszenie reguł takiego postępowania prowadzić może do poniesienia przez lekarza odpowiedzialności w różnych, niezależnych od siebie formach i z różnymi konsekwencjami. Poza odpowiedzialnością cywilną (odszkodowanie i zadośćuczynienie), odpowiedzialnością zawodową (konsekwencje związane z wykonywaniem pracy), istotne znaczenie posiada odpowiedzialność karna. Podkreślić należy bardzo wyraźnie, że podstawą do poniesienia takiej odpowiedzialności nie jest niepowodzenie leczenia, lecz naruszenie elementarnych zasad jego prowadzenia, czyli tzw. błąd lekarski. Istotą błędu lekarskiego jest działanie lub zaniechanie wbrew podstawowym, powszechnie przyjętym i praktykowanym w medycynie zasadom wiedzy. Zasady te opisane są w podręcznika i poznawane są…

Bigamia Słowo to oznacza po prostu dwużeństwo i odnosi się do sytuacji, w której pozostający w formalnie zawartym związku, a więc żonaty mężczyzna zawiera kolejny związek małżeński. Analogicznie, bigamii dopuszcza się zamężna kobieta, która wychodzi za mąż, pomimo pozostawania w formalnie ważnym związku małżeńskim. Wszystkie źródła zgodnie podają, że samo pojęcie słowa „bigamia” wywodzi się z języka łacińskiego i stanowi złożenie od „bi” oznaczającego coś podwójnego czy dwukrotnego oraz „gamos”, które można tłumaczyć, jako: ślub, wesele czy też małżeństwo. Historycznie problem prawnej odpowiedzialności za bigamię pojawił się wraz z instytucjonalnym wprowadzenie i utrwaleniem małżeństwa monogamicznego. W okresie plemiennym Słowianie, także zamieszkujący na obszarze późniejszej Polski znali poligamię. Prawdopodobnie jednak na posiadanie…

Zielonogórskie seminaria kryminalistyczne Zielonogórskie seminaria kryminalistyczne doczekały się już kilku sprawozdań w periodykach naukowych oraz wzmianek w publicystyce codziennej[1]. Jednak z uwagi na unikalną formułę organizacyjną, profil uczestników, a przede wszystkim nieprzerwaną kontynuację od 2005 r. zasługują ciągle na uwagę. Od samego początku celem organizatora seminarium – Prokuratury Okręgowej w Zielonej Górze było nie tylko upowszechnianie wysoce specjalistycznej wiedzy z zakresu nauk sądowych, ale także integrowanie przedstawicieli wszystkich środowisk profesjonalnych zaangażowanych w realizację zadań postępowania karnego. Dlatego nieprzypadkowo uczestnikami wszystkich dotychczasowych seminariów  byli prokuratorzy wydziałów i działów śledczych prokuratur okręgu zielonogórskiego i okręgów sąsiednich, sędziowie, policjanci i funkcjonariusze innych służb zajmujących się wykrywaniem sprawców przestępstw oraz zbieraniem dowodów ich winy, naukowcy, a…

Autoerotyczne nieszczęśliwe wypadki Zwykle chodzi o jedną z form uduszenia przez zagardlenie lub odcięcie dopływu tlenu do organizmu z powodu założenia na głowę plastykowej lub gumowej opaski czy torby. Zdarzenia takie medycyna sądowa odnotowuje stosunkowo rzadko. Problemem w śledztwie staje się jednak właściwa diagnoza przypadku, albowiem na osobach niedoświadczonych mogą one sprawiać wrażenie samobójstwa, a nawet zbrodniczego pozbawienia życia. Przyjmuje się zgodnie w literaturze, że ofiarami autoerotycznych nieszczęśliwych wypadków są osoby przekonane o możliwości zwiększenia poziomu stymulacji seksualnej podczas praktyk masturbacyjnych przez kontrolowane ograniczenie dopływu powietrza do układu oddechowego (asfiksjofilia). Wg niektórych teorii, krew pozbawiona tlenu wprowadza w stan intensywnej euforii, a świadomość zagrożenia utraty życia ma być źródłem dodatkowej adrenaliny.…

Areszt tymczasowy Jest izolacyjnym środkiem przymusu stosowanym w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania karnego. Areszt tymczasowy nie jest – wbrew rozpowszechnionemu przekonaniu – karą i nie zastępuje kary, jakkolwiek po jej orzeczeniu zaliczany jest na poczet kary już odbytej. Jedynym dopuszczonym przez prawo wyjątkiem od wskazanego tu celu stosowania aresztu tymczasowego i innych środków zapobiegawczych jest zapobieżenie popełnieniu przez oskarżonego [podejrzanego] nowego, ciężkiego przestępstwa. Uzasadnia to np. zastosowanie aresztu wobec znanego, przyznającego się do czynu sprawcy usiłowania pozbawienia życia innej osoby czy zdeterminowanego podpalacza, którego zachowanie świadczy o zamiarze konsekwentnej realizacji zbrodni. Dopuszczalność tej ostatniej przesłanki nie oznacza jednak możliwości zastosowania tymczasowego aresztowania wobec osoby potencjalnie bardzo nawet niebezpiecznej dla porządku…

Aprobata Powszechnie słowo to oznacza uznanie czegoś za właściwe, dobre, godne poparcia, pochwałę czegoś, zgodę na coś, przyzwolenie. W powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury termin „aprobata” oznacza jednak szczególną formę nadzoru służbowego prokuratora przełożonego nad prokuratorem podwładnym. Zagadnienie aprobaty związane jest z jednej strony z odpowiedzialnością kierowników poszczególnych jednostek tj. prokuratorów apelacyjnych, okręgowych i rejonowych za prawidłową i sprawną realizację zadań służbowych. Z tego tytułu przełożony może żądać relacji o przebiegu czynności w poszczególnych sprawach i w razie potrzeby wydawać polecenia co do kierunków postępowania, a nawet treści czynności. Z drugiej strony, przepisy ustrojowe prokuratury zawierają gwarancję niezależności prokuratora przy wykonywaniu przez niego czynności określonych w przepisach poszczególnych ustaw. Warto podkreślić, że…

Aplikacja przyszłości. Możliwe, że już od przyszłego roku przygotowanie przyszłych prokuratorów do sprawowania obowiązków przebiegać będzie w zupełnie inny niż dotychczas sposób. Przede wszystkim przestanie funkcjonować model aplikacji pozaetatowej. Model ten, jakkolwiek istotnie ułatwiał dostęp na aplikację i uzyskanie świadectwa egzaminu prokuratorskiego, nie sprawdził się. Po pierwsze, zaoczny system przygotowania kandydatów prowadził do obniżenia poziomu ich kwalifikacji. Po drugie, nawet tym, którzy zdali egzamin z wynikiem dobrym nie gwarantował zatrudnienia. Po trzecie, ci którzy zostali asesorami, często dopiero na tym etapie poziomu rozwoju zawodowego przyswajali sobie umiejętności, które powinni opanować podczas aplikacji. Przyszli prokuratorzy przygotowywać się będą do zawodu w ramach jednej, prowadzonej centralnie i trwającej 3 lata aplikacji sądowo – prokuratorskiej.…

Apelacja Jest najbardziej sztandarowym przykładem procesowej zasady instancyjności, czyli możliwości zaskarżenia do instancji odwoławczej decyzji organu orzekającego w pierwszej instancji. Instancyjność to niezwykle ważna cecha współczesnego procesu karnego. Pozwala każdej z jego stron, a więc i oskarżycielowi i oskarżonemu na uruchomienie kontroli prawidłowości orzeczenia, które kwestionuje z powodu pomyłki w zakresie ustaleń faktycznych lub błędnego zastosowania prawa. Istotne, że kontrolę tę przeprowadzają zawsze inne osoby, niż podejmujące decyzję w pierwszej instancji. Dla sądu instancją odwoławczą jest zawsze sąd wyższego rzędu. Dla prokuratora z zasady sąd, w niektórych przypadkach jednak nadrzędny prokurator. Instancyjność, którą obecnie traktuje się za prawo o charakterze elementarnym i oczywistym, nie zawsze cieszyła się takim uznaniem prawodawców. Prof.…

Antropologia kryminalna Wprawdzie początki antropologii naukowej sięgają czasów starożytnej Grecji, a jej historia jest niezwykle bogata, to jednak za ojca antropologii kryminalnej uważany jest działający we Włoszech na przełomie XIX i XX wieku, a znany przede wszystkim jako autor teorii „przestępcy z urodzenia” lekarz psychiatra – Cezare Lombroso. To on uznał, że cechy przestępcze się dziedziczy, a przestępcę można rozpoznać po specyficznych cechach budowy ciała. W dodatku cechy te można zmierzyć i opisać, co w rezultacie umożliwia ich wykrywanie metodami antropologicznymi [patrz: A. Czubak, Badania antropologiczne, /w/ M. Kała, /red./ Postępy w naukach sądowych, Wyd. IES, Kraków 2009 s. 87 i nast.]. Teoria Lombroso o dziedziczeniu cech przestępczych, początkowo przyjęta niemal…