Wizja lokalna  „Wizja” jest słowem wieloznacznym. Wizja może być może być prorocza, kusząca, obsesyjna, senna, apokaliptyczna, architektoniczna, na ekranie TV, przyszłości itp. Wg Słownika Języka Polskiego PWN, wizja to też urzędowe oględziny czegoś [terenu, lokalu] dla zbadania okoliczności przestępstwa, także dla oceny lub stwierdzenia czegoś. Takie właśnie rozumienie wizji bliskie jest kryminalistyce oraz procesowi sądowemu. Klasyk polskiej powojennej kryminalistyki P. Horoszowski uważał, że wizja lokalna, czyli wizja miejsca polega na przybyciu na miejsce, w którym nastąpiło zdarzenie, i obejrzeniu tego miejsca – w celu zorientowania się jaka była tam sytuacja w czasie zdarzenia [P. Horoszowski, Kryminalistyka, PWN, W-wa 1958 s. 243]. Takie rozumienie wizji lokalnej znakomicie tłumaczy jej tradycyjną, dzisiaj…

Wiktymologia Jest dziedziną kryminologii, a przedmiotem jej badań jest rola ofiary w genezie przestępstwa. Już dawno zauważono, że wiele śledztw nie może ruszyć z miejsca, jeżeli wcześniej nie ustali się tożsamości ofiary. Udzielenie odpowiedzi na pytanie, kim jest ofiara, czym się zajmuje, z czego żyje, z kim utrzymuje kontakty, czy łatwo popada w konflikty, jak spędza dzień należy do podstawowych kanonów sztuki śledczej. Umożliwia ustalenie motywu zbrodni, a co za tym idzie typowanie jej sprawcy. Czasem dobra znajomość ofiary i jej życia pozwala ustalić, czy w ogóle przestępstwo zaistniało. Z natury rzeczy zależność pomiędzy sprawcą przestępstwa, a samym czynem, którego dokonał są oczywiste. Z czasem okazało się jednak, że w wielu…

Wersje kryminalistyczne [śledcze]  Wersja stanowi jedno z centralnych i najważniejszych pojęć wypracowanych przez teorię i praktykę kryminalistyczną. Oznacza hipotetyczne odtworzenie charakteru zdarzenia będącego przedmiotem śledztwa, w tym zwłaszcza jego przyczyny i przebiegu, motywu działania i osoby sprawcy oraz rodzaju i stopnia jego winy. Prowadzący śledztwo buduje wersje na podstawie już posiadanych materiałów sprawy oraz w oparciu o zasady wiedzy ogólnej i zawodowej oraz zgromadzonego już doświadczenia profesjonalnego. Teoria taktyki kryminalistycznej systematyzuje wersje według różnych kryteriów. Wyróżnia się np. wersje oskarżenia i obrony, założone i sprawdzone, ogólne i cząstkowe, wstępne i ostateczne. Inne kryteria zakładają wyróżnienie wersji dotyczących stosunku prawnokarnego – przestępstwo albo czyn nie posiadający znamion przestępstwa, obrona konieczna –…

Uzasadnienie.  Zapewne niewiele przesady jest w stwierdzeniu, że decyzja podjęta przez organ procesowy jest tyle warta, ile wartości posiada jej uzasadnienie. Znaczenie argumentacji uzasadnienia łatwiej docenić pamiętając, że istotą procesu jest spór polegający na walce argumentów podnoszonych przez strony, a finałem tego sporu rozstrzygnięcie w postaci wyroku czy postanowienia przyznające rację jednym argumentom, a odmawiające jej pozostałym. Uzasadnieniem wg Słownika języka polskiego PWN [wersja elektroniczna Gazety] jest zbiór, zestawienie argumentów, motywów, dowodów, pobudek wyjaśniających czyjeś działanie, postępowanie. Uzasadnianie zaś polega na popieraniu czegoś dowodami, argumentami, wykazywaniu słuszności, prawdziwości czegoś, motywowaniu i argumentowaniu. Z kolei uzasadniony, to inaczej: oparty na obiektywnych racjach, podstawach; słuszny, usprawiedliwiony. W postępowaniu karnym umiejętność uzasadnionego prezentowania stanowiska…

Utonięcie  Jest rodzajem gwałtownego uduszenia i polega na zatkaniu dróg oddechowych płynem, zwykle wodą. W przypadku utonięcia, czynnikiem, który uniemożliwia wymianę gazową tj. przenikanie tlenu do krwi jest jakiś rodzaj substancji płynnej określanej w medycynie sądowej jako płyn topielny.

Ustalenie tożsamości oskarżonego  Ustalenie tożsamości oskarżonego należy do podstawowych celów postępowania przygotowawczego i to nie niezależnie od tego, czy prowadzone ono jest w formie śledztwa czy dochodzenia. Zasada trafnej represji nie wymaga, żeby odpowiedzialność karną poniósł ktokolwiek, ale żeby był to sprawca przestępstwa. Ustalenie tożsamości to stwierdzenie, że imię i nazwisko oraz inne dane identyfikujące konkretną osobę są autentyczne. Prawidłowe ustalenie tożsamości oskarżonego umożliwia nie tylko stwierdzenie, komu postawiono zarzuty popełnienia przestępstwa czy też, kto został oskarżony i skazany. Ustalenie to warunkuje prawidłowe wykonanie kary, zwłaszcza kary pozbawienia wolności. Bywa też z różnych powodów, że zamiast skazanego do odbycia kary zgłasza się inna osoba. Na przełomie XIX i XX wieku…

Ustalanie czasu śmierci  Zagadnienie to pozostaje w polu uwagi zarówno kryminalistyków, jak i medyków sądowych. Nie tylko z uwagi na potrzeby procesu karnego, ale także np. prawa spadkowego, cywilnego czy administracyjnego. W sprawach o zabójstwa na czoło wysuwają się dwa zagadnienia. Pierwsze wiążące się z dłuższym przedziałem czasu i dotyczące problematyki przedawnienia. Drugim jest kwestia alibi jako dowodu nieobecności podejrzanego na miejscu zbrodni w chwili jej popełnienia i weryfikacji jego prawdziwości. Podstawowe metody ustalania czasu zgonu oparte są na obserwacji zmian, jakie zachodzą w ciele ludzkim po śmierci. Niektóre z tych zmian wykazują bowiem pewną zależność czasową od momentu zgonu. Znaczenie posiadają tu przede wszystkim tzw. wczesne zmiany pośmiertne tj. plamy…

Umorzenie postępowania karnego  Najkrótsza, ale chyba zarazem najbardziej trafna ze znanych mi definicji umorzenia wskazuje, że jest to zakończenie postępowania w określonej sprawie z powodu jego niedopuszczalności lub bezprzedmiotowości [por. Nowy Leksykon PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, W-wa 1998 s. 1838]. Umorzenie oznacza, że w danej sprawie nie będzie kontynuowane rozpoczęte już postępowanie i to niezależnie od tego, czy znajduje się ono jeszcze na etapie dochodzenia lub śledztwa czy też wniesiono już akt oskarżenia. Postanowienia o umorzeniu w przeważającej ilości przypadków zapadają w postępowaniu przygotowawczym. To zrozumiałe, gdyż w polskim modelu procesu karnego postępowanie przygotowawcze stanowi swoisty filtr chroniący sądowy wymiar sprawiedliwości przed koniecznością uruchamiania procedur w wielu sprawach, które nie…

Ujęcie sprawcy przestępstwa  Niektórzy utożsamiają je z zatrzymaniem, inni widzą w nim przede wszystkim akt uprawnionej obywatelskiej samoobrony przed bezprawnym działaniem sprawcy przestępstwa. Wśród znawców tematu panuje natomiast zgoda, co do tego, że ujęcie – w przeciwieństwie do zawiadomienia o wiadomym fakcie przestępstwa – nie stanowi ani prawnego ani obywatelskiego obowiązku. Prawo ujęcia gwarantuje natomiast bezkarność każdemu, kto podejmie się schwytania sprawcy przestępstwa w chwili dokonywania tego czynu lub tuż po jego popełnieniu. Zachowanie dozwolone nie może być bowiem jednocześnie karalne nawet wówczas, gdy formalnie wyczerpuje znamiona czynu zabronionego. Ujęcie jest rodzajem środka przymusu procesowego. Zgodnie z przepisem art. 243.§ 1 kpk, „każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku…

Uduszenie gwałtowne – pojęcie i zarys systematyki  Uduszenie gwałtowne jest to skutek działania zewnętrznego czynnika fizycznego powodującego mechaniczne uniemożliwienie wymiany gazowej tj. przenikania tlenu do krwi. Istota uduszenia polega więc na wstrzymaniu dopływu krwi utlenowanej do mózgu, a rezultacie do utraty świadomości i następnie do nieodwracalnych zmian w korowych ośrodkach mózgowych oraz śmierci. W literaturze medyczno – sądowej spotkać można różne przykłady systemowego rozróżniania różnych przyczyn uduszenia. Jednak najbardziej chyba klasyczna systematyka dzieli uduszenia: na zagardlenia, utonięcia, unieruchomienie klatki piersiowej, zamknięcie w ciasnej przestrzeni oraz zatkanie otworów lub dróg oddechowych. Ostatnim elementem tego podziału jest grupa uduszeń spowodowanych działaniem gazów duszących. Zagardlenie, czyli uduszenie polegające na działaniu ucisku na narządy szyi…