Eurojust  Niektórzy chcieli widzieć w nim urząd europejskiego superprokuratora. Wizja ta, jak narazie, nie spełniła się jednak do końca. Eurojust ma swą siedzibę w Hadze. Został powołany podczas spotkania Rady Europy w Tampere w październiku 1999 r. Spotkanie to było poświecone stworzeniu „Obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości”. Jest organizacją złożoną z przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości, odpowiedzialnych za prowadzenie postępowania przygotowawczego w sprawach karnych. W zależności od państwa mogą to być prokuratorzy, sędziowie śledczy lub funkcjonariusze policji. Jej celem jest zwalczanie przestępczości zorganizowanej na terytorium UE. Eurojust przede wszystkim koordynuje śledztwa, w których zachodzi konieczność wykonania czynności dowodowych na obszarze więcej niż jednego państwa. Może także uczestniczyć w czynnościach międzynarodowej pomocy prawnej…

Europejski Trybunał Praw Człowieka [ETPCz ]  Europejski Trybunał Praw Człowieka [ETPCz] jest sądem działającym na podstawie Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, podpisanej w 1950 roku przez państwa będące członkami Rady Europy. Rada Europy – o czym warto pamiętać – nie jest instytucją Unii Europejskiej. Unia przyjęła wprawdzie zasady konwencji jako swoisty katalog praw podstawowych, które sama uznaje. Konwencję podpisały bowiem wszystkie państwa należące do UE. Podobieństwo nazw może wprowadzać w błąd i dlatego ETPCz należy odróżniać od sądów UE – Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich [TSWE] i Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich [SPI], jak też sądów Narodów Zjednoczonych – Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości [MTS] i Międzynarodowego Trybunału Karnego [MTK]. ETPCz…

Entomologia sądowa  Jest dziedziną biologii kryminalnej, która wiedzę przyrodniczą o owadach wykorzystuje dla potrzeb ścigania przestępstw i wymiaru sprawiedliwości. Sama nazwa – jak w wielu innych charakterystycznych dla kryminalistyki dyscyplinach – wywodzi się z języka greckiego, gdzie słowo „entomon” oznacza insekt, owad, a „logos” – wiedzę czy naukę. Tendencja do pojawiania się tzw. nekrofagów, przede wszystkim owadów na zwłokach tuż po śmierci dostrzegana była od pradziejów. Niekiedy, jak w przypadku słynnej Reduty Ordona autorstwa Adama Mickiewicza wiedza ta otrzymała nawet formę artystyczną w postaci rymu „A w szaniec nieprzyjaciół kupa, Już lazła, jak robactwo na świeżego trupa”. Tradycyjnie, wiedza dostarczana przez entomologów sądowych służyła przede wszystkim ustalaniu czasu zgonu ludzi, których…

Eksperyment procesowo – kryminalistyczny  Kiedyś był uważany za szczególną formę oględzin miejsca zdarzenia. Później w literaturze kryminalistycznej zaczęto przypisywać mu walory czynności technicznej pozwalającej na bliższe poznanie zjawisk, które nie końca dawały się zrozumieć. W kolejnym etapie przyznano eksperymentowi cechy samoistnej, chociaż pozakodeksowej, czynności procesowej spełniającej wszelkie kryteria dowodowe. Ostatecznie, w końcu lat 60-tych minionego wieku eksperyment doczekał się regulacji normatywnej w ustawie karnej procesowej [KPK] i w formie niemal nie zmienionej pozostał w niej do dnia dzisiejszego [art.211 kpk]. Z normatywnego punktu widzenia, rozróżnia się dwie podstawowe formy eksperymentu procesowo – kryminalistycznego. Pierwsza polega na przeprowadzeniu doświadczenia. Druga stanowi odtworzenie przebiegu zdarzeń albo ich fragmentów. Chodzi oczywiście o zdarzenia, które…

Ekspert, biegły, znawca…  Biblijny Król Salomon wydawał wyroki bez pomocy ekspertów. Wystarczył mu sprawny umysł i genialna znajomość ludzkiej psychiki. Czy w dzisiejszym świecie zaawansowanych technologii, mnogości skomplikowanych urządzeń technicznych, wzrostu liczby ludności, zależności jednostki od różnych formalnych i nieformalnych struktur społecznych, a przede wszystkim galopującego rozwoju wiedzy naukowej o tych zjawiskach, byłby w stanie równie sprawnie wydawać wyroki, których mówi się, że mają walor salomonowych. Zapewne w niektórych przypadkach tak. W ogromnej większości zapewne nie byłoby to jednak możliwe. Współczesny wymiar sprawiedliwości na całym świecie z pomocy ekspertów korzysta obficie. We wrześniu 2000 r. podczas Pierwszego Światowego Kongresu Prokuratorów w Sao Paulo uczestnicy wielokrotnie podkreślali potrzebę zwiększenia skuteczności walki…

Efekt broni  Wbrew prawdopodobnym oczekiwaniom, terminu tego nie należy już kojarzyć wyłącznie z fizykochemicznymi czy biologicznymi następstwami użycia jakiejkolwiek broni. Pojęcie „efekt broni” od pewnego czasu robi bowiem karierę w psychologii i to co najmniej w trojakim znaczeniu: przy badaniach dotyczących mechanizmów podejmowania decyzji, przy badaniach przyczyn i przejawów zachowań agresywnych oraz przy wyjaśnianiu motywacji czynów przestępczych. Jakkolwiek studiowanie wyjaśnień sprawców niektórych zbrodni przeciwko życiu i zdrowiu od dawna sugerowało, że istnieje jakiś związek pomiędzy faktem posiadania dostępu do broni, a jej późniejszym użyciem przeciwko innej osobie albo w zamachu samobójczym, ten charakterystyczny termin w znaczeniu psychologicznym, pojawił się w nauce w wyniku badań nad teorią agresji dopiero w latach…

Dyskrecjonalność władzy sędziego, prokuratora, policjanta czy swobodna ocena dowodów?  Nie jest łatwo dokonać zróżnicowania pomiędzy zakresem i znaczeniem tych pojęć. Być może śladem Słownika języka polskiego należałoby uznać, że dyskrecjonalna władza to po prostu sfera działania, w której organ państwowy może rozstrzygać według swojego przekonania, w granicach tzw. swobodnego uznania. W rzeczywistości jednak zasada swobodnego uznania w rozumieniu kodeksu postępowania karnego odnosi się do oceny materiału dowodowego. Dyskrecjonalność w działaniu organu procesowego jest pojęciem zakresowo szerszym. Oznacza wszelką swobodę organu procesowego przy podejmowaniu wszelkiego rodzaju decyzji na wszystkich etapach stosowania prawa w konkretnej sprawie. W pierwszej kolejności dotyczy to wyboru określonej normy prawnej i zakresu jej obowiązywania. Organ procesowy decyduje…

Dozór Policji  Podobnie, jak inne środki zapobiegawcze, można go stosować w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa i tylko wówczas, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że podejrzany popełnił zarzucane mu przestępstwo. W postępowaniu przygotowawczym, a więc w toku śledztwa lub dochodzenia, organem uprawnionym do wydania postanowienia o oddaniu podejrzanego pod dozór Policji jest zarówno sąd, jak i prokurator. W praktyce najczęściej decyzja ta podejmowana jest przez prokuratora, który na tym etapie postępowania karnego jest urzędem odpowiedzialnym za realizację celów procesu. W postanowieniu o oddaniu podejrzanego pod dozór Policji, poza wskazaniem osoby, której środek ten dotyczy, podaje się…

Czynności operacyjno-rozpoznawcze  Fakty konieczne dla skutecznego zwalczania przestępczości i innych patologii społecznych można poznawać różnymi metodami. Prokurator decydując się na wniesienie aktu oskarżenia czy sąd, który ma wyrokować o winie bądź niewinności oskarżonego muszą w swoich rozstrzygnięciach kierować się tylko takimi ustaleniami, które mają oparcie w materiale dowodowym zgromadzonym wg zasad określonych w kodeksie postępowania karnego. Mówiąc inaczej, nie wystarczy wiedzieć i oskarżać czy skazywać – trzeba to jeszcze udowodnić. Prokurator może więc uzasadniać oskarżenie tylko takimi środkami dowodowymi, jakie znajdują się katalogu rozdziału pt. „Dowody” i uzyskanymi w sposób wskazany przez przepisy kpk. Reguła ta obowiązuje także Policję i inne organy ścigania, ale tylko w zakresie prowadzonych przez nie…

Cyklofrenia, czyli psychoza maniakalno-depresyjna  Kiedyś w Polsce znana była pod nazwą psychozy szałowo-posępniczej. Współczesna psychiatria częściej posługuje się terminami choroba afektywna czy dokładniej zaburzenia afektywne dwubiegunowe. Nauka nie dostarczyła dotychczas przekonującego wyjaśnienia przyczyn tych bogatych w spektakularne objawy zaburzeń. Generalnie przeważają poglądy o istotnym znaczeniu czynników dziedzicznych. W klasycznym, lepiej powiedzieć modelowym, obrazie cyklofrenii występują naprzemiennie dwie, biegunowo odmienne, postacie tej choroby. Pierwszą z nich jest mania, drugą depresja. Pojawiają się one cyklicznie, przechodząc bardziej lub mniej dynamicznie jedna w drugą. Fazy chorobowe przegrodzone są zwykle okresami pełnego zdrowia psychicznego. Częstotliwość występowania poszczególnych cykli może być bardzo różna i wahać się od kilku tygodni do kilku lat. Natężenie objawów charakterystycznych dla…