Przemyt  Kiedyś mówiło się kontrabanda i każdy wiedział o co chodzi. Niewielu jednak zdawało sobie sprawę ze znaczenia tego słowa w języku jego pochodzenia. Włoskie „contrabbando” to dosłownie nasze „bezprawie”. Problem stary, aktualny zawsze tam, gdzie powstawały granice państwa, księstwa, a nawet miasta. Na handlu chcieli zarabiać nie tylko kupcy. Władca stawiał komorę celną, gdyż uważał, że i jemu się jakiś udział należy. Celnicy na ogól ze zrozumiałych względów sympatią się nie cieszyli. Lektura Pisma Świętego jest tego najlepszym przykładem i tak pozostało do dziś. Współcześnie przemyt jest definiowany jako nielegalne przenoszenie lub przewożenie przez granicę państwa wartości dewizowych lub innych przedmiotów bez poddania ich kontroli i ocleniu. Obowiązuje zasada, że…

Przemoc  Jest przejawem negatywnych relacji zachodzących pomiędzy jednostkami ludzkimi, pomiędzy zespołem ludzi, a jednostką lub pomiędzy zespołami ludzkimi. Polega na stosowaniu siły lub groźbie jej zastosowania. W zasadzie każde zachowanie agresywne wobec innego człowieka jest formą przemocy, a typowym jej skutkiem są bardzo różne i występujące z różnym nasileniem przejawy destrukcji fizycznej i psychicznej u ofiary. W najbardziej ogólnym ujęciu odróżnia się przemoc zbiorową oraz przemoc realizowaną w wymiarze jednostkowym ukierunkowaną na indywidualnie wybrane ofiary. Przykładami przemocy zbiorowej są wojny, represje z przyczyn politycznych, społecznych czy ekonomicznych oraz zorganizowany bandytyzm i bitwy gangów. Ich typowymi następstwami jest śmierć wielu osób, kalectwo, przemieszczanie się ludności, zaginięcia, zniszczenie infrastruktury i powszechne poczucie braku bezpieczeństwa.…

Prowokacja Mianem tym zwykle określamy podstępne działanie mające na celu nakłonienie kogoś do określonego postępowania, zwykle zgubnego w skutkach dla tej osoby i osób z nią związanych. Słownik języka polskiego nie bez powodu przypisuje prowokacji znaczenie kontekstowe podkreślając, że przykładem prowokacji jest podstępna działalność tajnych agentów w jakiejś organizacji, działających na jej szkodę. Sam termin „prowokacja” ma oczywiście wiele znaczeń [por. Słownik języka polskiego PWN]. W doktrynie prawa karnego pojęcie prowokacji pojawia się najczęściej w kontekście zagadnień dotyczących ogólnych zasad odpowiedzialności za nakłanianie innej osoby do popełnienia przestępstwa, czyli tzw. podżegania. Obowiązujący kodeks karny w przepisie art. 18 § 2 określa, że „odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba…

Prawda zagrożona, czyli spostrzeganie według psychologii  Uważa się, że 90% informacji zgromadzonych w postępowaniu karnym i stanowiących podstawy wyrokowania pochodzi ze źródeł osobowych. W praktyce źródłem tym są przede wszystkim zeznania świadków, w pewnym stopniu także wyjaśnienia oskarżonych. W każdej niemal sprawie istnieje ryzyko, że świadek może kłamać, a więc świadomie wprowadzać przesłuchującego w błąd. Znawcy problemu twierdzą jednak, że zagrożeniem dla prawdy w procesie jest nie tyle celowe kłamstwo świadków, co błędy w obserwacji zdarzeń. Kłamstwo łatwiej demaskuje się. Błąd świadka trudniej dostrzec, a jeszcze trudniej właściwie zinterpretować. Współczesna psychologia wie już sporo o zakłóceniach spostrzegania. Spostrzeganie to obserwacja przy pomocy wszystkich zmysłów. Jednak spostrzeganie to nie tylko odtwarzanie…

Protokół  W polskim języku jest to słowo wieloznaczne. Możemy mówić np. o „protokole dyplomatycznym” czy nawet „handlowym”. Wg Leksykonu PWN, protokół to pisemne sprawozdanie zawierające opis stanu faktycznego lub przebiegu jakiegoś działania. W takim właśnie znaczeniu „protokół” jest jednym z podstawowych pojęć o elementarnym znaczeniu dla procedur sądowych, postępowania karnego w szczególności. Prof. M. Kulicki protokółowi przypisał bardzo celnie dwojakie znaczenie: podstawowego nośnika treści dowodowej oraz świadectwa zachowania norm procesowych. Z tych właśnie powodów najważniejsze czynności procesowe wymagają utrwalenia w formie protokołu. Są to w szczególności: przyjęcie złożonego w formie ustnej zawiadomienia o przestępstwie i wniosku o ściganie, przesłuchanie oskarżonego, świadka, biegłego oraz kuratora, dokonanie oględzin miejsca, rzeczy, ciała osoby żywej…

Prokuratura w USA  Działanie prokuratury amerykańskiej oparte jest na zupełnie innych zasadach niż prokuratur w większości krajów europejskich. Przede wszystkim prokurator w USA ma nieporównywalną gdziekolwiek swobodę wszczynania i umarzania spraw, może zawierać układy z oskarżonymi, szeroko korzystać z instytucji świadka koronnego czy prowokacji policyjnej. W Stanach Zjednoczonych prokurator jest najbardziej kreatywnym czynnikiem wymiaru sprawiedliwości. Sędzia jest tylko arbitrem i to dość biernym. Reaguje z zasady dopiero wówczas, gdy zachodzi ryzyko naruszenia procedury. To do prokuratora należy udowodnienie winy podejrzanemu, w taki sposób, żeby sędzia nie miał co do tej winy wątpliwości. Prokurator się dużą swobodę działania i z zasady znaczne środki na realizację stawianych sobie zadań. Nie pozostaje jednak…

Prokurator, czyli jak się to robi w …  Nie ma wątpliwości. Rozwiązania ustrojowe prokuratury są różne w różnych krajach. W samej tylko Europie usytuowanie urzędu prokuratorskiego w systemie wymiaru sprawiedliwości oraz w relacji do innych organów państwa w poszczególnych krajach odbiega od siebie i to znacznie. Temat niewątpliwie zasługuje na przyjrzenie mu się z bliska. Wzmiankowaną skalę zróżnicowania pokazuje jednak wystarczająco nawet pobieżny przegląd. W Danii i Norwegii prokurator ściga przestępstwa groźne. Policja zwalcza natomiast przestępczość drobną i sama w tych drobnych sprawach oskarża przed sądami. W Holandii policjanci działają jako urzędnicy wspomagający bezpośrednio prokuratora i pozostają do jego nieograniczonej dyspozycji. Podobnie w Belgii, policja sądowa jest organem podległym prokuraturze…

Prokurator, a ocena materiału dowodowego  Prokurator, jako organ prowadzący lub nadzorujący postępowanie karne z mocy art. 7 kpk ma zagwarantowane prawo do oceny zebranego w śledztwie materiału dowodowego i podjęcie na tej podstawie decyzji o wniesieniu aktu oskarżenia lub umorzeniu śledztwa. Prokuratorska ocena zgromadzonego materiału dowodowego powinna być dokonywana w granicach swobody wyznaczonej przez dyrektywy zasad prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Prokuratora nie wiąże ani opinia ekspertów, ani zdanie którejkolwiek ze stron zainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy. Kontrola stanowiska prokuratorskiego przebiega dwutorowo. W przypadku wniesienia aktu oskarżenia dokonuje jej sąd, który może sprawę skierować do rozpoznania na rozprawie albo też zwrócić prokuratorowi do uzupełnienia. Może też umorzyć bez prowadzenia rozprawy…

Profilowanie psychologiczne  Co pewien czas zdarzają się przypadki poważnych zdarzeń kryminalnych wobec, których tradycyjne metody typowania sprawców, np. kierunkowej motywacji czy obiektywnej możliwości, okazują się zawodne. Wielokrotni zabójcy, gwałciciele czy podpalacze mogą popełniać te zbrodnie przez dłuższy czas bezkarnie. Ich niejasna i trudna do zrozumienia motywacja działania, premedytacja w planowaniu, przygotowaniu i realizacji czynów oraz przebiegłość utrudniająca policji wykrycie i zatrzymanie, powodowały niejednokrotnie, że śledztwo stawało w martwym punkcie. W takich sytuacjach niekiedy z pomocą przychodzi nauka. Z badań prowadzonych już w II połowie XX wieku wynikało coraz wyraźniej, że pomiędzy popełnionym czynem, a cechami osobowości sprawcy istnieje dający się opisać, a często też językiem psychologii wyjaśnić, wyraźny związek. Związek ten…

Profilowanie genetyczne  Profilowanie genetyczne Znane jest także pod terminami „analiza DNA”, „daktyloskopia genetyczna”, „genetyczny odcisk palca”. Początki praktycznego zastosowania tej dzisiaj już niemal klasycznej metody identyfikacji śladów biologicznych sięgają połowy lat 80-tych XX w. i kojarzone są słusznie z nazwiskiem brytyjskiego uczonego A. Jeffreysa. Podstaw teoretycznych do niej dostarczyły badania Watsona i Cricka opublikowane w prestiżowym periodyku naukowym „Nature”. Najważniejsza konkluzja wynikająca z tych badań determinowana jest opisem struktury kwasy dezoksyrybonukleinowego – elementu składowego każdej żywej komórki. Każdy organizm żywy, poczynając od glonów, a kończąc na człowieku, posiada unikalny i charakterystyczny dla siebie kod genetyczny, tzw. genom. Właściwość ta determinuje indywidualne cechy każdego człowieka i sprawia, że jest on „inny” od…