Apelacja Jest najbardziej sztandarowym przykładem procesowej zasady instancyjności, czyli możliwości zaskarżenia do instancji odwoławczej decyzji organu orzekającego w pierwszej instancji. Instancyjność to niezwykle ważna cecha współczesnego procesu karnego. Pozwala każdej z jego stron, a więc i oskarżycielowi i oskarżonemu na uruchomienie kontroli prawidłowości orzeczenia, które kwestionuje z powodu pomyłki w zakresie ustaleń faktycznych lub błędnego zastosowania prawa. Istotne, że kontrolę tę przeprowadzają zawsze inne osoby, niż podejmujące decyzję w pierwszej instancji. Dla sądu instancją odwoławczą jest zawsze sąd wyższego rzędu. Dla prokuratora z zasady sąd, w niektórych przypadkach jednak nadrzędny prokurator. Instancyjność, którą obecnie traktuje się za prawo o charakterze elementarnym i oczywistym, nie zawsze cieszyła się takim uznaniem prawodawców. Prof.…

Antropologia kryminalna Wprawdzie początki antropologii naukowej sięgają czasów starożytnej Grecji, a jej historia jest niezwykle bogata, to jednak za ojca antropologii kryminalnej uważany jest działający we Włoszech na przełomie XIX i XX wieku, a znany przede wszystkim jako autor teorii „przestępcy z urodzenia” lekarz psychiatra – Cezare Lombroso. To on uznał, że cechy przestępcze się dziedziczy, a przestępcę można rozpoznać po specyficznych cechach budowy ciała. W dodatku cechy te można zmierzyć i opisać, co w rezultacie umożliwia ich wykrywanie metodami antropologicznymi [patrz: A. Czubak, Badania antropologiczne, /w/ M. Kała, /red./ Postępy w naukach sądowych, Wyd. IES, Kraków 2009 s. 87 i nast.]. Teoria Lombroso o dziedziczeniu cech przestępczych, początkowo przyjęta niemal…

Anonim Termin pochodzi od greckiego „anonymos” i znaczy tyle, co „bezimienny”. W języku polskim słowo to jest rozumiane wieloznacznie i może odnosić się np. do nieznanego autora utworu literackiego czy nieznanego darczyńcy środków finansowych na wsparcie działalności charytatywnej. Najczęściej jest to jednak list bez podpisu, w którym szantażysta żąda określonego świadczenia w zamian za zwolnienie osoby uprowadzonej lub nie podpisane zawiadomienie o przestępstwie złożone przez nieznanego autora. Profesor Tadeusz Hanausek odróżnił dwa rodzaje anonimów stanowiących przedmiot zainteresowania kryminalistyki. Pierwszy to anonimy przestępcze, tj. takie, których treść wyczerpuje znamiona jakiegoś przestępstwa, a więc np. anonimy zawierające obelgi, groźby, anonimy szantażujące itp. Rodzaj drugi to tzw. anonimy donoszące, tj. takie, których treść zawiadamia…

Alkohol – ustalanie stanu nietrzeźwości Istota takiego ustalenia sprowadza się do określenia poziomu zawartości alkoholu we krwi osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia w momencie popełnienia czynu. Podstawowym sposobem takiego określenia jest przeprowadzenie chemicznej analizy krwi pobranej przez fachowego pracownika służby zdrowia. Pomimo wielu niedogodności ta klasyczna już dzisiaj metoda ma szereg zalet: każdorazowe przeprowadzenie badania lekarskiego w momencie pobrania krwi czy przechowywanie pobranej próbki krwi jeszcze pewien czas po dokonaniu analizy. Umożliwia to np. zweryfikowanie tezy o podmianie krwi przekazanej do badania. Kilkakrotne pobranie krwi w odpowiednim czasie umożliwia tez wyprowadzenie wniosku o stopniu nietrzeźwości w momencie zdarzenia w przypadku, kiedy czas pierwszego pobrania odbiegał kilka godzin od…

Alibi To słowo pochodzenia łacińskiego i w prostym tłumaczeniu oznacza „gdzie indziej”. W pojęciu kryminalistycznym „alibi” to teza dowodowa, której istota sprowadza się do stwierdzenia, że oskarżony zarzucanego mu czynu nie popełnił, albowiem w chwili, kiedy czyn ten został popełniony przebywał w zupełnie innym miejscu. Zwykle chodzi o miejsce tak oddalone, żeby obecność w nim wykluczała możliwość popełnienia w tym czasie przestępstwa w innym miejscu. Za alibi może tez służyć cela aresztu, miejsce na łóżku szpitalnym czy pokład samolotu. Najczęściej alibi podnoszone jest przez powołanie się na zeznania świadka, który deklaruje, że w określonym czasie podejrzany przebywał w jego towarzystwie lub był przez niego widziany w określonym miejscu. Najogólniej rzecz ujmując, dowód z alibi możliwy jest do…

Depresja jako problem śledztwa  Klasyczna psychiatra wyróżniała dwie postacie tej coraz bardziej powszechnie występującej choroby. Podstawą różnicowania był czynnik etiologiczny, czyli przyczyna zaburzeń życia psychicznego człowieka. Jeżeli była znana, a dokładniej, jeżeli udało się ją powiązać z jakimś przykrym zdarzeniem lub sytuacją, w której znalazła się jednostka – rozpoznawano depresję reaktywną. Jeżeli natomiast wystąpienia choroby nie tłumaczyła żaden dostrzegalny powód – mówiono o depresji endogennej, czyli samoistnej. Depresja opisywana jest często jako jedna z faz cyklofrenii – psychozy maniakalno-depresyjnej, czyli zaburzeń afektywnych dwubiegunowych [patrz: http://www.zielona-gora.po.gov.pl/index.php?id=36&ida=5387]. Wiadomo jednak, że może występować też jako zaburzenie jednobiegunowe, cyklami albo przewlekle, z różnym, zwykle pogłębiającym się stopniem nasilenia. Depresja może występować samoistnie lub pojawić…

Przesłuchanie – wybór czasu Jak zaznaczono to już w innym miejscu, celem przesłuchania jest uzyskanie posiadających wartość dowodową wypowiedzi świadków, oskarżonych oraz biegłych. Osiągnięcie tego celu uwarunkowane jest wieloma czynnikami. Jednym z nich jest wybór właściwego czasu przeprowadzenia tej czynności [por: J. Wojtasik, Przesłuchania – wybór miejsca, Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze, http://www.zielona-gora.po.gov.pl/index.php?id=36&ida=2868]. Podstawowy akt normatywny ustalający zasady przeprowadzania dowodów, w tym przesłuchań, jakim jest kodeks postępowania karnego, nie określa żadnego kryterium różnicującego czas przesłuchania od czasu przeprowadzania innych czynności procesowych. Dyrektyw dotyczących czasu przeprowadzania przesłuchań nie zawierają też przepisy regulaminu wewnętrznego urzędowania p.j.o. prokuratury. Należy więc przyjąć, że decyzja w przedmiocie czasu przeprowadzenia dowodu ze źródeł osobowych, czyli przesłuchania świadka,…

AFIS, czyli Automatyczny System Identyfikacji Daktyloskopijnej.  Proste tłumaczenie angielskiej nazwy „Automated Fingerprint Identification System” jest jednak trochę mylące. W kryminalistyce sam termin „identyfikacja” jest rozumiany wprawdzie wieloznacznie i identyfikacją jest także przypisanie konkretnego przedmiotu do jakiejś klasy obiektów. Z uwagi na właściwości linii papilarnych, w szczególności ich indywidualność, ślady daktyloskopijne tradycyjnie kojarzą się jednak z kategorycznym i jednoznacznym ustaleniem tożsamości konkretnej osoby, która je pozostawiła. AFIS takie ustalenie bardzo przyspiesza i ułatwia, ale nim nie jest.  W istocie AFIS jest nowoczesnym, elektronicznym rejestrem daktyloskopijnym z wysokosprawną wyszukiwarką. Pamiętając jednak o tym, że najsłabszym ogniwem w systemie kartotek daktyloskopijnych było selekcjonowanie i wyszukiwanie kart daktyloskopijnych oraz ogromne trudności ze skojarzeniem karty odpowiadającej właściwościom pojedynczego…

Analiza kryminalna. Pojawiła się w latach 60-tych ubiegłego stulecia w Stanach Zjednoczonych. Była jedną z metod wspomagających instytucje zajmujące się zwalczaniem przestępczości zorganizowanej w rozpoznawaniu rozmiarów zjawiska, obszarów penetrowanych przez struktury mafijne, sposobów dokonywania przestępstw i wprowadzania do legalnego obrotu dochodów uzyskanych na drodze przestępstwa. Ułatwiała rozpracowywanie struktur zorganizowanych grup przestępczych i osób, które do nich należały. Już wcześniej, także w Polsce zauważono, że w pracy policji i innych organów śledczych podstawowe znaczenie ma informacja. Jednak samo zdobywanie informacji i ich gromadzenie to zbyt mało. Często w konkretnym śledztwie problemem stawało się znalezienie” pytania – klucza” do odpowiedzi, która w postaci informacji zawarta była w prowadzonych zbiorach. Jednak ogrom zbiorów i…

Akta sprawy jako materiał badawczy w ekspertyzie.   Dysponowanie przez biegłego odpowiednim materiałem badawczym uważane jest za jeden z podstawowych warunków uznania przez organ procesowy wniosków ekspertyzy za wiarygodne. Podkreślał to niejednokrotnie w swoich orzeczeniach Sąd Najwyższy, jednoznacznie podzielają ten pogląd autorzy opracowań traktujących o opiniowaniu. Nie może to zaskakiwać, albowiem rozumowanie tego rodzaju dyktuje życiowe doświadczenie, zasady dobrego postępowania laboratoryjnego i w końca sama logika. Anna Koziczak w krótkiej, lecz treściowo pojemnej rozprawce z 2003 r. oceniła, że w postępowaniu przygotowawczym udostępnianie akt nie zależy od okoliczności konkretnej sprawy, lecz od generalnych preferencji osoby prowadzącej postępowanie. Natomiast w postępowaniu sądowym z reguły, wraz z postanowieniem o powołaniu biegłego przesyła się…