Uzasadnienie.  Zapewne niewiele przesady jest w stwierdzeniu, że decyzja podjęta przez organ procesowy jest tyle warta, ile wartości posiada jej uzasadnienie. Znaczenie argumentacji uzasadnienia łatwiej docenić pamiętając, że istotą procesu jest spór polegający na walce argumentów podnoszonych przez strony, a finałem tego sporu rozstrzygnięcie w postaci wyroku czy postanowienia przyznające rację jednym argumentom, a odmawiające jej pozostałym. Uzasadnieniem wg Słownika języka polskiego PWN [wersja elektroniczna Gazety] jest zbiór, zestawienie argumentów, motywów, dowodów, pobudek wyjaśniających czyjeś działanie, postępowanie. Uzasadnianie zaś polega na popieraniu czegoś dowodami, argumentami, wykazywaniu słuszności, prawdziwości czegoś, motywowaniu i argumentowaniu. Z kolei uzasadniony, to inaczej: oparty na obiektywnych racjach, podstawach; słuszny, usprawiedliwiony. W postępowaniu karnym umiejętność uzasadnionego prezentowania stanowiska…

Utonięcie  Jest rodzajem gwałtownego uduszenia i polega na zatkaniu dróg oddechowych płynem, zwykle wodą. W przypadku utonięcia, czynnikiem, który uniemożliwia wymianę gazową tj. przenikanie tlenu do krwi jest jakiś rodzaj substancji płynnej określanej w medycynie sądowej jako płyn topielny.

Ustalenie tożsamości oskarżonego  Ustalenie tożsamości oskarżonego należy do podstawowych celów postępowania przygotowawczego i to nie niezależnie od tego, czy prowadzone ono jest w formie śledztwa czy dochodzenia. Zasada trafnej represji nie wymaga, żeby odpowiedzialność karną poniósł ktokolwiek, ale żeby był to sprawca przestępstwa. Ustalenie tożsamości to stwierdzenie, że imię i nazwisko oraz inne dane identyfikujące konkretną osobę są autentyczne. Prawidłowe ustalenie tożsamości oskarżonego umożliwia nie tylko stwierdzenie, komu postawiono zarzuty popełnienia przestępstwa czy też, kto został oskarżony i skazany. Ustalenie to warunkuje prawidłowe wykonanie kary, zwłaszcza kary pozbawienia wolności. Bywa też z różnych powodów, że zamiast skazanego do odbycia kary zgłasza się inna osoba. Na przełomie XIX i XX wieku…

Ustalanie czasu śmierci  Zagadnienie to pozostaje w polu uwagi zarówno kryminalistyków, jak i medyków sądowych. Nie tylko z uwagi na potrzeby procesu karnego, ale także np. prawa spadkowego, cywilnego czy administracyjnego. W sprawach o zabójstwa na czoło wysuwają się dwa zagadnienia. Pierwsze wiążące się z dłuższym przedziałem czasu i dotyczące problematyki przedawnienia. Drugim jest kwestia alibi jako dowodu nieobecności podejrzanego na miejscu zbrodni w chwili jej popełnienia i weryfikacji jego prawdziwości. Podstawowe metody ustalania czasu zgonu oparte są na obserwacji zmian, jakie zachodzą w ciele ludzkim po śmierci. Niektóre z tych zmian wykazują bowiem pewną zależność czasową od momentu zgonu. Znaczenie posiadają tu przede wszystkim tzw. wczesne zmiany pośmiertne tj. plamy…

Umorzenie postępowania karnego  Najkrótsza, ale chyba zarazem najbardziej trafna ze znanych mi definicji umorzenia wskazuje, że jest to zakończenie postępowania w określonej sprawie z powodu jego niedopuszczalności lub bezprzedmiotowości [por. Nowy Leksykon PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, W-wa 1998 s. 1838]. Umorzenie oznacza, że w danej sprawie nie będzie kontynuowane rozpoczęte już postępowanie i to niezależnie od tego, czy znajduje się ono jeszcze na etapie dochodzenia lub śledztwa czy też wniesiono już akt oskarżenia. Postanowienia o umorzeniu w przeważającej ilości przypadków zapadają w postępowaniu przygotowawczym. To zrozumiałe, gdyż w polskim modelu procesu karnego postępowanie przygotowawcze stanowi swoisty filtr chroniący sądowy wymiar sprawiedliwości przed koniecznością uruchamiania procedur w wielu sprawach, które nie…

Ujęcie sprawcy przestępstwa  Niektórzy utożsamiają je z zatrzymaniem, inni widzą w nim przede wszystkim akt uprawnionej obywatelskiej samoobrony przed bezprawnym działaniem sprawcy przestępstwa. Wśród znawców tematu panuje natomiast zgoda, co do tego, że ujęcie – w przeciwieństwie do zawiadomienia o wiadomym fakcie przestępstwa – nie stanowi ani prawnego ani obywatelskiego obowiązku. Prawo ujęcia gwarantuje natomiast bezkarność każdemu, kto podejmie się schwytania sprawcy przestępstwa w chwili dokonywania tego czynu lub tuż po jego popełnieniu. Zachowanie dozwolone nie może być bowiem jednocześnie karalne nawet wówczas, gdy formalnie wyczerpuje znamiona czynu zabronionego. Ujęcie jest rodzajem środka przymusu procesowego. Zgodnie z przepisem art. 243.§ 1 kpk, „każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku…

Uduszenie gwałtowne – pojęcie i zarys systematyki  Uduszenie gwałtowne jest to skutek działania zewnętrznego czynnika fizycznego powodującego mechaniczne uniemożliwienie wymiany gazowej tj. przenikania tlenu do krwi. Istota uduszenia polega więc na wstrzymaniu dopływu krwi utlenowanej do mózgu, a rezultacie do utraty świadomości i następnie do nieodwracalnych zmian w korowych ośrodkach mózgowych oraz śmierci. W literaturze medyczno – sądowej spotkać można różne przykłady systemowego rozróżniania różnych przyczyn uduszenia. Jednak najbardziej chyba klasyczna systematyka dzieli uduszenia: na zagardlenia, utonięcia, unieruchomienie klatki piersiowej, zamknięcie w ciasnej przestrzeni oraz zatkanie otworów lub dróg oddechowych. Ostatnim elementem tego podziału jest grupa uduszeń spowodowanych działaniem gazów duszących. Zagardlenie, czyli uduszenie polegające na działaniu ucisku na narządy szyi…

Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich [TSWE] i Sąd I Instancji Wspólnot Europejskich [SPI]  Członkowstwo w UE wiąże się z zaakceptowaniem zasady, że prawu wspólnotowemu przysługuje przymiot pierwszeństwa przed prawem krajowym. Oznacza to, w poszczególnych państwach prawo powinno być stanowione i stosowane w sposób jednolity. Ogrom obszaru regulacji prawnych, różne tradycje kulturowe i wpływy odmiennych rodzimych i obcych systemów prawa sprawiają, że konsekwentne przestrzeganie prymatu prawa unijnego nie jest łatwe. Dodatkowo, na zaszłości z dalszej i bliższej przeszłości, nakładają się całkiem współczesne i niekiedy drastyczne różnice doraźnych interesów gospodarczych czy politycznych. Stan taki rodzi oczywiście spory, a do ich rozstrzygania powołane są wymienione w tytule organy sądowe UE tj. TSWE i SPI.…

Trucicielstwo  Ciągnie się za ludzkością od czasów najdawniejszych. Arsen – metaliczną truciznę znali starożytni Grecy i Rzymianie. Największą karierę ten wynalazek arabskiego alchemika zrobił jednak w średniowieczu. Nie ma smaku, nie wydziela zapachu. Łatwo go było podać ofierze w każdym niemal pokarmie. I jeszcze jedna ważna sprawa – objawy zatrucia przypominały pospolitą wtedy chorobę – cholerę. Trudności w diagnozowaniu przyczyn choroby nakładały się na trudności związane z udowodnieniem domniemanemu sprawcy zbrodni zatrucia. Ogromny postęp analityki chemicznej pozwala dzisiaj na wykrycie w organizmie ludzkim nawet śladowych ilości trucizn. Dodajmy, że ich liczba sięga niemal nieskończoności. Problem jednak pozostał. Znawcy tematu słusznie twierdzą, że sama obecność trucizny w tkance nie świadczy jeszcze…

Traumatologia sądowo-lekarska  Kultura i dorobek naukowy starożytnej Grecji bardzo mocno wycisnęły swe piętno na naszej współczesności. Pojęcia znane Arystotelesowi czy Hipokratesowi nie są obce dzisiejszym specjalistom z zakresu kryminalistyki czy medycyny sądowej. Jednym z nich jest modna i często nawet używana w języku potocznym „trauma”. Słowo to oznacza w języku polskim wszelkiego rodzaju uraz. Od niego też wzięła swoją nazwę traumatologia, czyli nauka o urazach. Dokładniej, traumatologia to dział medycyny sądowej, którego przedmiotem jest badanie przyczyn, mechanizmów i skutków urazów. W najbardziej tradycyjnym ujęciu przedmiotem badań traumatologii jako działu medycyny sądowej są uszkodzenia ciała spowodowane czynnikami mechanicznymi. Uszkodzenia zaś mogą być rozumiane szeroko, jako naruszenie anatomicznej całości ciała albo jego…