Eurojust

Eurojust  Niektórzy chcieli widzieć w nim urząd europejskiego superprokuratora. Wizja ta, jak narazie, nie spełniła się jednak do końca. Eurojust ma swą siedzibę w Hadze. Został powołany podczas spotkania Rady Europy w Tampere w październiku 1999 r. Spotkanie to było poświecone stworzeniu „Obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości”. Jest organizacją złożoną z przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości, odpowiedzialnych za prowadzenie postępowania przygotowawczego w sprawach karnych. W zależności od państwa mogą to być prokuratorzy, sędziowie śledczy lub funkcjonariusze policji. Jej celem jest zwalczanie przestępczości zorganizowanej na terytorium UE.

Eurojust przede wszystkim koordynuje śledztwa, w których zachodzi konieczność wykonania czynności dowodowych na obszarze więcej niż jednego państwa. Może także uczestniczyć w czynnościach międzynarodowej pomocy prawnej na etapie postępowania sądowego. Podstawowe rodzaje spraw, w które angażuje się Eurojust to akty terroryzmu, handel narkotykami, nielegalna emigracja oraz przemyt ludzi, alkoholu i papierosów, pranie brudnych pieniędzy, oszustwa inwestycyjne i inne nadużycia finansowe. Rzadziej przedmiotem podejmowanych działań są zabójstwa.

Podstawowe formy działania polegają na organizowaniu spotkań roboczych przedstawicieli organów ścigania zainteresowanych państw, wymianie informacji przydatnych do rozwiązywania problemów prawnych, podejmowaniu w razie potrzeby odpowiednich interwencji.

W roku 2003 dokonano w Eurojuście opracowania 300 spraw. Rok później było ich już 381. Większość, bo 272 sprawy dotyczyło tylko dwóch państw. 44 sprawy dotyczyły zdarzeń przebiegających na terytorium co najmniej trzech państw, a 65 spraw miało zasięg czterech lub więcej państw jednocześnie. W państwach tych w jednym mniej więcej czasie dokonywano przeszukań, zabezpieczano dowody rzeczowe i mienie, przesłuchiwano świadków czy zatrzymywano podejrzanych. Coraz częściej realizowane są bardziej zaawansowane metody śledcze, np. podsłuch telefoniczny czy przesyłka niejawnie kontrolowana.

Dynamika wzrostu ilości prowadzonych spraw utrzymywała się konsekwentnie w kolejnych latach. Dość wskazać, że w roku 2008 było ich już 1.193. Najwięcej wniosków o opracowanie sprawy przez Eurojust w roku 2008, gdyż 104 skierowała Holandia. Dalszych 95 złożyły Włochu, a kolejnych 86 pochodziło z Wielkiej Brytanii. Z Polski skierowano 25 wniosków.

W ostatnich latach bardzo zdecydowanie zwiększa się zaangażowanie Eurojustu w sprawy dotyczące fałszerstw. Tylko w 2008r. spraw tego rodzaju było 108. Dotyczyły one fałszowania pieniędzy i innych środków płatniczych [50], fałszowania i handlu dokumentami [46] oraz fałszowania i nielegalnego kopiowania produktów [12]. Coraz więcej spraw związanych jest z przestępstwami internetowymi. Dla porównania w roku 2006 spraw tej kategorii było 5, a w roku 2008 – 31.

Realizując swoje zadania Eurojust współpracuje m.in. z Europolem. Umożliwia to ściślejsze zaangażowanie i większe wykorzystanie danych zawartych w zbiorach policyjnych krajów UE. Poza wymianą informacji wykorzystuje się w ramach tej współpracy możliwości analityczne, jakimi dysponuje policja. Kolejni partnerzy to Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych [OLAF] i Europejska Sieć Sądowa [ESS].

Inną formą działań Eurojustu jest tworzenie Wspólnych Zespołów Dochodzeniowo-Śledczych [JIT]. Pierwszy taki zespół powstał w roku 2004. W roku 2008 Przedstawiciele Krajowi zwracali się do organów wymiaru sprawiedliwości w swoich państwach o powołanie JIT już 21 przypadkach.

Każde z państwa UE ma swoich przedstawicieli w Eurojuście. Ich zadaniem jest dbałość o pełną współpracę pomiędzy władzami krajów, które reprezentują, a Eurojustem. W celu zapewnienia dopływu odpowiednich spraw, przedstawiciele ci co 8 tydzień pracują w swoich krajach, gdzie dokonują analizy spraw o zasięgu międzynarodowym i występują z odpowiednimi sugestiami. Do niedawna przedstawicielem Polski był prokurator Jerzy Iwanicki, specjalista z zakresu zwalczania przestępczości gospodarczej oraz zorganizowanej. Obecnie nasz kraj reprezentuje prokurator Mariusz Skowroński. Ma on za sobą bogate doświadczenia w zakresie zwalczania przestępczości zorganizowanej oraz stosowaniu prawa międzynarodowego. Niektóre kraje, poza przedstawicielem, posiadają dodatkowo w Eurojuście jego zastępcę lub asystentów.

Coraz częściej Eurojust podejmuje współpracę z państwami spoza UE. Przykładem jest Ukraina, Rosja, Stany Zjednoczone, Serbia i wiele innych krajów. W krajach tych utworzono punkty kontaktowe do współpracy z Eurojustem.

Powołanie i działalność Eurojustu potwierdza oczywistą już dzisiaj tezę, że przestępstwa nie znają granic. Walka z nimi wymaga więc skutecznego przełamywania różnych barier. Także tych wynikających ze zróżnicowanych porządków prawnych, języka czy nawet mentalności. Ta polityka małych kroków z pewnością wyda owoce. Na prawdziwe zbiory wypadnie chyba jednak jeszcze poczekać.

Jan WOJTASIK