Rezerwat przyrody „Mesze”

Rezerwat przyrody „Mesze”. W ślad za oficjalnymi dokumentami warto przypomnieć, że podobnie jak pobliski rezerwat „Jezioro Święte”, rezerwat tytułowy został utworzony na podstawie Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 22 kwietnia 1983 r. (M. P. Nr 16/83, poz. 91).

Obecnie zaś podstawą prawną jego funkcjonowania jest Zarządzenie Nr 19/11 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 23 lipca 2010 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Mesze” (Dz. Urz. Woj. Lubuskiego z 2010 r. Nr 84, poz. 1134).

Rezerwat położony jest w gminie Kolsko, w bezpośredniej bliskości wsi o tej samej nazwie. Obejmuje powierzchnię 19,88 ha. Nazwa miejscowości i jeziora związana jest z występowaniem charakterystycznych dla obszarów bagiennych mszaków. W przeszłości lustro wody i strefa bagien najwyraźniej przebiegały równolegle do zabudowań i sięgały całej długości wioski. Obecnie powierzchnia jeziora wynosi 2,2 ha, a jego głębokość sięga 6,7 m.

Celem powołania rezerwatu było zachowanie zarastającego jeziora z charakterystycznymi zespołami zbiorowisk szuwarowych i torfowiskowych oraz rzadkimi gatunkami roślin wodnych i bagiennych. Teren rezerwatu stanowi niemal zupełnie zamknięta dolina w kształcie rynny ze spadzistymi brzegami, jeziorem i bagnami. W jeziorze Mesze proces destrukcji zbiornika odbywa się w skutek zarastania lustra wody. Szacuje się, że głębokość warstwy mchów torfowców wynosi ok. 12 m.

W świecie roślinnym Jeziora Mesze zwraca też uwagę m.in. liczna obecność pływacza zwyczajnego – jednej z niewielu roślin mięsożernych spotykanych w Polsce, a wskutek postępującego odwodnienia terenów – zagrożonej wyginięciem. Ofiary pływacza, przede wszystkim drobne skorupiaki, chwytane są w pęcherzyki, które otwierają się do wewnątrz, zasysając zdobycz wraz z wodą. Schwytane zwierzęta trawione są przy udziale enzymów wydzielanych ze ściany pęcherzyka. Pływacz zwyczajny nie posiada systemu korzeniowego, unosi się w wodzie, zapylany przez owady kwitnie na żółto od maja do sierpnia. 

Wysoki, niemal klifowy brzeg od strony  północnej charakteryzuje się rzadkimi w tej okolicy efektami erozji w postaci tzw. debrzy. Na szczycie klifu zachowały się bardziej odporne na procesy erozyjne pozostałości pierwotnej linii brzegowej nazywane ambonami. Na jednej z nich znajduje się mały cmentarzyk z czasów przedwojennych z głazem narzutowym upamiętniającym rodzinę ówczesnego zarządcy miejscowego folwarku Gustawa Mier [niem. Familie Mier].

Brzegi jeziora porośnięte są zróżnicowaną roślinnością o stosunkowo ekspansywnej tendencji do zagęszczania się, co utrudnia swobodę przemieszczania się nawet po wyraźnych jeszcze kilka lat temu ścieżkach. Zjawisko to stało się niedawno nawet powodem skorygowania przebiegu żółtego szlaku PTTK oraz wpłynęło na sposób wytyczenia jodłowskiej trasy turystycznej „Viktor”. Żaden z tych szlaków nie dochodzi obecnie do linii brzegowej jeziora.

Osoby zainteresowane obejrzeniem lustra wody powinny zejść do jeziora ścieżką prowadzącą z centrum wioski.

Szata roślinna rezerwatu jest stosunkowo bogata, wśród drzew dominuje jednak sosna. Sporo jest świerka, olchy i innych drzew liściastych. Warto pamiętać, że na terenie rezerwatu znajduje się pięciokonarowa, charakterystyczna sosna zwyczajna o obwodzie na wysokości pierśnicy 450 cm. Sosna ta posiada status pomnika przyrody. W przeszłości można było ją podziwiać wprost z prowadzącej obok ścieżki leśnej, po której prowadził wspomniany żółty szlak.

Rezerwat Mesze należy niewątpliwie do najciekawszych krajobrazowo, przyrodniczo i historycznie miejsc w okolicy i obowiązkowo powinien znaleźć się w planie wycieczkowym każdego turysty.

Do Meszów można dojechać z Konotopu drogą asfaltową, której końcowy fragment stanowi okazała aleja lipowa albo jednym ze wymienionych już wcześniej szlaków turystycznych, a także zielonym rowerowym szlakiem „Wiatraków i Jezior” prowadzącym z Nowej Soli do Uścia. 

Jan WOJTASIK

Dane orientacyjne dla GPS:

N: 51°554’27.13”    E: 15°55’52”

N: 51.907639        E: 15.931806

 Przy opracowaniu tego materiały wykorzystano skany map strony internetowej GeoPortal.Gov.pl, Wydawnictwa Kartograficznego PLAN oraz Stowarzyszenia Wspierania Rozwoju Letniska Jodłów wyd. II/2017