Problematyka wypadków drogowych – lektura warta uwagi
Warszawa. W cyklu „Biblioteka Palestry” ukazała się niedawno książka Wojciecha Kotowskiego pt. „Problematyka wypadków drogowych„. Tytuł dobrze oddaje zawartość treści. W przeciwieństwie bowiem do innych, pokrewnych tematycznie pozycji, omawiana praca cechuje się kompleksowym podejściem do tego ważnego współcześnie problemu, jakim jest bezpieczeństwo komunikacji drogowej.
Znalazły się w niej wszystkie niemal zagadnienia istotne nie tylko dla wyjaśnienia zaistniałych już zdarzeń, lecz także służące ich zapobieganiu.
Na podstawie wybranych przypadków Autor przeprowadza systematyczną analizę prawnokarną, prawnoprocesową, kryminalistyczną i medyczno-sądową stanu faktycznego. Szczegółowo odnosi się przy tym do zagadnień związanych z przeprowadzanymi ekspertyzami.
Jak to wyraźnie zaznaczono, książka powstała na bazie artykułów opublikowanych w „Palestrze” w latach 2008 – 2016. Materiał wykorzystany do niej został jednak na nowo przejrzany i uporządkowany.
W pierwszej części, poza wprowadzeniem do tematu, Wojciech Kotowski zajął się omówieniem podstawowych zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Przedstawił ich rys historyczny, a także współczesne rozumienie tego pojęcia. Kolejne spośród podniesionych zagadnień ogólnych to: czynności na miejscu wypadku drogowego: zabezpieczenie miejsca zdarzenia, oględziny miejsca i pojazdów, sporządzenie dokumentacji i przesłuchanie uczestników wypadku oraz jego świadków.
Inne, zasługujące na podkreślenie zagadnienia dowodowe dotyczą organizacji eksperymentu procesowego w sprawach wypadków drogowych i oceny dowodowej opinii biegłego, w tym problemów pytań do biegłego czy usuwania wad opinii niepełnej. Podzielić należy zastrzeżenie, że biegłemu nie można zadawać pytań oczywistych, to znaczy takich, na które organ postępowania ma obowiązek odpowiedzieć sam, a równocześnie organ ten nie ma prawa zmusić biegłego do zajęcia stanowiska w kwestiach prawnych.
Problem jednak w tym, że w sprawach o zdarzenia w ruchu drogowym, nie zawsze jest to proste. Wszak już terminologia kodeksu drogowego w wielu wypadkach kwestie te ze sobą bardzo wyraźnie łączy. Przykładem może być tu chociażby pojęcie prędkości bezpiecznej. Wojciech Kotowski stwierdza tu wprost, że „biegły ma odpowiedzieć na pytanie, jaka to była prędkość, do organu procesowego należy zaś wskazanie, czy prędkość ta była bezpieczna, czy niebezpieczna”.
Jak wcześniej wspomniano, praca ma charakter kazuistyczny. Sporą ich część poświęcono analizie zdarzeń z udziałem pieszych uczestników ruchu drogowego. Inne dotyczą rowerzystów, a pozostałe kolizji pojazdów mechanicznych.
Z uwagi na układ tematyczny „Problematyki” nie sposób wymienić tytuły poszczególnych wątków tematycznych. Przykładowo warto jednak wskazać na niektóre z nich: ” Dramat nastolatki na przejściu dla pieszych”, ” Śmiertelne potrącenie na przejściu dla pieszych przez motocykl”, „Zlekceważenie szczególnej ostrożności przed przejściem dla pieszych”, „Wrotkarz – pieszy w ruchu drogowym”, „Poszkodowany rowerzysta sprawcą wypadku”, „Czołowe zderzenie samochodów na łuku drogi” czy „Sprawca wypadku w roli pokrzywdzonego”.
Inne, frapujące nie tylko procesualistów wątki, zawarte zostały w takich przykładowo hasłach, jak: „Wartość dowodowa zapisu kamery zainstalowanej na skrzyżowaniu”, „Kamera świadkiem wypadku” czy ” Lustro jako podstawowy element podniesienia bezpieczeństwa w ruchu drogowym”.
Całość kończy krótki, ale przejrzysty indeks rzeczowy.
Książka adresowana jest w pierwszej kolejności do osób profesjonalnie zajmujących się badaniem wypadków komunikacyjnych. Chociaż tu i ówdzie pojawiają się wątki świadczące o sympatii Autora wobec środowiska adwokackiego, przeczytać powinni ją także policjanci, prokuratorzy i sędziowie. Także opiniujący w sprawach zdarzeń drogowych biegli.
Dyskusyjny charakter niektórych spośród zarzutów podnoszonych wobec przedstawicieli różnych organów procesowych na poszczególnych etapach postępowania nie ma znaczenia dla oceny użyteczności lektury. Na błędach warto się uczyć, najlepiej tych już wczesniej przez kogoś popełnionych.
Jan WOJTASIK
* Wojciech Kotowski, Problematyka wypadków drogowych, Wyd. Redakcja „Palestry”, Warszawa 2016
