Schron „Pancerna stodoła” w Różanówce

Schron „Pancerna stodoła” w Różanówce. Jest obiektem militarnym maskowanym na budynek gospodarczy. Jej powstanie datuje się na rok 1937. Stanowiła jeden z elementów systemu obronnego przygotowanego przez Niemców na wypadek wojny z Polską.

Zadaniem obiektu – podobnie jak całej linii obronnej opartej o Kanał Krzycki (Kopalnicę) – było opóźnienie natarcia wojsk polskich do czasu przygotowania zasadniczej obrony na linii Odry.

Liczba schronów maskowanych na stodoły, zbudowanych na obszarze tzw. przyczółka mostowego, czyli pomiędzy Stanami a Kierznem, nie jest dokładnie znana. Historycy uważają, że było ich „kilka” – najpewniej pięć, a samo stanowisko w Różanówce, co należy podkreślić, stanowi „unikatowy obiekt architektury obronnej w skali Europy”.

Zdaniem Krzysztofa Motyla, doskonały stan zachowania obiektu oraz wyjątkowość  jego konstrukcji, zwłaszcza sposób maskowania stanowią wystarczające uzasadnienie uznania tytułowego obiektu za przykład europejskiego dziedzictwa kulturowego i wpisania go do rejestru zabytków [patrz: K. Motyl, Fortyfikacje przyczółka mostowego „Oderstellung” w rejonie Nowa Sól – Bytom Odrzański, /w/ T. Andrzejewski /red./, Budownictwo obronne Środkowego Nadodrza, Nowa Sól 2003 s. 145 i nast.]

Warto tu zaznaczyć, że udający stodołę schron posiadał ściany wykonane z betonu oraz część podziemną stanowiącą właściwy schron. Zapewniał przede wszystkim ochronę przed rażeniem odłamkami broni artyleryjskiej oraz pociskami broni strzeleckiej.

Pancerna stodoła zlokalizowana jest w Różanówce na północ od tej miejscowości. Ściana wzmocniona kiedyś pancerną płytą z otworem strzelniczym znajduje się od strony Kanału Krzyckiego. Sama płyta została już po wojnie zabezpieczona przez Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji i obecnie znajduje się w Lubuskim Muzeum Wojskowym w Zielonej Górze – Drzonowie.

Trudno obecnie ocenić, jaką dokładnie rolę spełniła „pancerna” stodoła z Różanówki w czasie II wojny światowej. Z jednej bowiem strony przyczółek mostowy nie był celem priorytetowym dla nacierających na tym kierunku wojsk radzieckich, z drugiej zaś – stawiony przez Niemców opór opóźnił osiągnięcie linii Odry nie o jeden, jak to założono, ale o siedem dni. Uwaga ta dotyczy oczywiście roli całego systemu obronnego. 

Jak wspomniano wcześniej, stan techniczny samej stodoły jest dobry. Odnalezienie jej, z uwagi na otaczający las sosnowy, nie jest zbyt łatwe, ale z pewnością warto zadać sobie trochę trudu, żeby zobaczyć ten wyjątkowy obiekt.

Do „Pancernej stodoły” najłatwiej dojechać z drogi wojewódzkiej nr 321 relacji Siedlisko – Głogów. W centrum Różanówki należy skierować się na północ. Po przejechaniu 500 m. wystarczy opuścić drogę wiejską, skręcić w lewo i dokładnie rozejrzeć się po okolicy. W razie potrzeby można skorzystać z podpowiedzi mieszkańców lub nawigacji „Google”, która oznaczyła dokładnie miejsce położenia stodoły.

Jan Wojtasik

Dane orientacyjne dla GPS:

Dł. geogr. 15°52’33,09″ E

Szer. geogr. 51°46’13,2″ N

Przy opracowaniu artykułu wykorzystano opracowanie: K. Motyl, Fortyfikacje przyczółka mostowego „Oderstellung” w rejonie Nowa Sól – Bytom Odrzański, /w/ T. Andrzejewski /red./, Budownictwo obronne Środkowego Nadodrza, Nowa Sól 2003 s. 145 i nast. oraz skan mapy fragmentu miejscowości Różanówka gm. Siedlisko ze strony GeoPortal.pl