Nowy komentarz do ustawy o świadku koronnym

Warszawa. W popularnej serii „komentarze praktyczne” nakładem Wydawnictwa LexisNexis ukazało się pierwsze wydanie kolejnego komentarza do ustawy z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym [tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 36, poz. 232 z późn. zm.]. Współautorami Komentarza są: Andrzej Kiełtyka, Bolesław Kurzępa i Andrzej Ważny. Ten ostatni jest zarazem redaktorem całego wydania.

Z uwagi na liczne dotychczasowe nowelizacje komentowanej ustawy, od razu warto zaznaczyć, że sygnalizowany komentarz uwzględnia stan sprawny na dzień 1 sierpnia 2013 roku. Jak zaznaczono już we wstępie, komentarz ma wprawdzie charakter syntetyczny, lecz Autorzy wzbogacili go o poglądy wyrażane w orzecznictwie sądowym i literaturze przedmiotu. W licznych przypadkach prezentują też własne punkty widzenia na aktualnie komentowane zagadnienia.

Do ważnych uwag o charakterze generalnym i skłaniającym do refleksji należy stwierdzenie, że zakres przedmiotowy ustawy o świadku koronnym zmieniał się wielokrotnie, jest on coraz szerszy i wykracza poza ramy walki z przestępczością zorganizowaną, a tendencja do dalszego poszerzania zakresu stosowania omawianej ustawy nie maleje. Podkreślono konsekwencje rezygnacji przez ustawodawcę z katalogu zamkniętego przestępstw ściganych w trybie komentowanej ustawy i przyjęcie formuły otwartej z zastosowaniem jednego kryterium, jakim jest: „popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnienie przestępstwa”. Ustawodawca nie tu jednak konsekwentny. Wg kryterium katalogowego, nie spełniającego znamion „zorganizowania”  ustawa może być jednak stosowana do walki z przestępczością korupcyjną i niektórymi postaciami przestępczości gospodarczej. 

Autorzy dostrzegli też i zaakcentowali problemy praktyczne powstające przy ocenie wartości dowodowej zeznań świadka koronnego. Odnieśli się także do propozycji ograniczenia ryzyka instrumentalnego traktowania organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości przez kandydatów na świadków koronnych.

Podkreślić jednak należy przede wszystkim spostrzeżenie, że Autorzy pamiętają o postulacie praktycznej użyteczności Komentarza i koncentrują swoje zainteresowanie na zagadnieniach materialno-prawnych, procesowych i ustrojowo-organizacyjnych wynikających z praktycznego wykorzystania instytucji świadka koronnego. Skłania to do wniosku, że popularne wśród prawników powiedzenie: „gdzie zaczyna się problem – kończy się komentarz” nie znajdzie w tym przypadku potwierdzenia.

Układ tematyczny Komentarza jest typowy dla tego rodzaju opracowań i odpowiada kolejności poszczególnych przepisów. Poważną zaletą jest tu przypisanie poszczególnym komentowanym przepisom adekwatnych do przedmiotu regulacji tytułów. Np. art. 1. „Zakres przedmiotowy”, art. 5a. – „Zaniechanie wystąpienia z wnioskiem do sądu” czy art. 24. – „Stosowanie ustawy w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych”. Rozwiązanie takie wprawdzie nie jest w stanie zastąpić klasycznego skorowidza przedmiotowego, ale i tak w dużym stopniu ułatwia wyszukanie interesującego zagadnienia bez konieczności wertowania aktualnego tekstu całej ustawy.

Czytelności lektury sprzyja też czytelny wykaz stosowanych skrótów, a jej wartość poznawczą podnosi obszerny wykaz literatury wykorzystanej podczas pracy nad problemem.

„Komentarz” należy rekomendować przede wszystkim sędziom, prokuratorom i policjantom zajmującym się zwalczaniem poważnej przestępczości kryminalnej i gospodarczej. Jego lektura może okazać się przydatna także adwokatom i radcom prawnym podejmującym się czynności w tego rodzaju sprawach oraz aplikantom wszystkich tych zawodów prawniczych.

Jan WOJTASIK