Nowosolskie Dębowe Eldorado

Nowosolskie Dębowe Eldorado. Przywołaną w tytule nazwę interpretować można dwojako: jako wspaniałą, cieszącą oczy leśną krainę zachwycającą mnogością dorodnych siedlisk dębowych, a także w wersji już mniej romantycznej – miejsce pozyskiwania wartościowego surowca drzewnego.

Geneza nowosolskiego lasu dębowego, czyli tzw. Lasu Odrzańskiego [niem. Oder Wald] miała swój początek w latach 60-tych XIX wieku, kiedy to po kolejnych regulacjach płynącej pierwotnie pięcioma, często zresztą zmieniającymi się, korytami rzeki Odry, rozpoczęto regularne nasadzenia sadzonek dębowych.

Sposób hodowli przypominał uprawę ziemniaków, które zresztą sadzono na tych samych działkach równolegle tak długo, jak pozwoliły na to wzrastające młode dęby. Z uwagi na dostęp do wody i żyzną glebę drzewa te rosły na wyjątkowo szybko.

Dzisiaj najstarsze drzewa z tych pierwotnych regularnych nasadzeń liczą sobie ponad 150 lat. Część z nich jednak, z uwagi na uzyskanie wieku tzw. rębności, czyli 120-140 lat, została już wycięta. W krajobrazie leśnym dominują więc drzewa nieco młodsze. Warto podkreślić, że teren Nowosolskiej Doliny Odry okazał się obszarem interesującym także leśnych naukowców, co sprawiło spowodowało założenie w roku 1900 przez naukowców z Akademii Leśnej w Eberswalde powierzchni badawczej dębu szypułkowego w oddziale 115c Nadleśnictwa Nowa Sól. Obecnie dęby te są przedmiotem badań Instytutu Badawczego Leśnictwa w Warszawie.

Nowosolska Dolina Odry posiada warunki naturalne sprzyjające rozwojowi zadrzewienia liściastego o bardzo szerokim spektrum gatunkowym. Rosnące tu dęby starszej generacji stanowiły efekty odnowień naturalnych i wiele spośród nich osiągnęło imponujące parametry wzrostu oraz grubości pnia.

Gerhard Gohle, w swojej „Historii Nadleśnictwa Przyborów” podaje, że w Lesie Odrzańskim jako świadectwo tysiącletniej przeszłości rósł dąb o nazwie „Heiderand”, którego obwód pnia wynosił 6,50m, a miąższość około 20 m³. Z kolei, w tym samym Lesie Odrzańskim w pobliżu Stanów, przy zbiorniku wodnym nazywanym „Oczkiem Scholza”, stał dąb, którego wiek szacowano na 3 tys. lat. Objęcie jego pnia wymagało ramion dziewięciu mężczyzn [patrz: G. Gohle, Historia Nadleśnictwa Przyborów, maszynopis w wersji elektronicznej, s. 94]

Aktualnie w rejestrze pomników przyrody wymienione są dęby rosnące nad Odrą w pobliżu Nowej Soli pojedynczo oraz w kilku zespołach. Szacunkowy wiek wielu spośród nich przekracza 300 lat.

Dęby rosnące na plantacjach w okolicy Przyborowa są oczywiście poddane regułom klasycznej gospodarki leśnej i po osiągnięciu wspomnianego wcześniej wieku podlegają wyrębowi. Nadleśnictwo Nowa Sól niemal każdego roku sprzedaje je w systemie tzw. submisji, czyli rodzaju przetargu „na żywo”, który stosuje się tylko w przypadku oferty najlepszego gatunku drewna. To właśnie drugie rozumienie tytułowego eldorada.

Nowosolskie Dębowe Eldorado zlokalizowane jest na wschód od Nowej Soli, po obu stronach drogi wojewódzkiej „315”, na obszarze ograniczonym miejscowościami: Siedlisko – Przyborów – Stany od strony wschodniej oraz linią Odry od zachodu.

Przez obszar ten prowadzą liczne szlaki rowerowe w kierunkach na południe i północ, a także oznakowano na nim malowniczą ścieżkę przyrodniczą „Starorzecze Odry”.

Jan WOJTASIK

Przy opracowaniu tego materiału wykorzystano mapę „Powiat Nowosolski” Wydawnictwa Turystycznego PLAN [bez daty wydania] oraz mapę ochrony p/poż. Nadleśnictwa Nowa Sól