Pomnik przyrody „Aleja Marka”

Pomnik przyrody „Aleja Marka”. Pomimo, że na obszarze szeroko rozumianej Puszczy Tarnowskiej, „Aleja Marka” należy do najciekawszych pomników przyrody, do encyklopedii trafia stosunkowo późno. Wszystko z powodu błędnej informacji na pewnym znanym portalu internetowym, który lokuje ją na terenie miasta Nowej Soli.

Z błędu wyprowadził mnie podczas jednej z puszczańskich wypraw rowerowych Pan Daniel Roguski. Dzięki niemu, już wczesną wiosną 2018 r. mogłem podziwiać długą na ok. 140 – 150 m., prowadzącą tak trochę „donikąd”, leśną drogę z porastającymi przy niej wiekowymi dębami.

W chwili nadania statusu pomnika przyrody uchwałą Nr IX/28/07 Rady Gminy Nowa Sól z 7 marca 2007 r. aleja liczyła 22 dęby szypułkowe.  Ich obwody na wysokości pierśnicy były mocno zróżnicowane i wahały się od 190 do 340 cm. Pozwala to na szacunkowe przyjęcie, że dęby te mają obecnie ponad 150 lat, a więc nasadzono je w czasie zbliżonym do nasadzeń dębowych na obszarze Nowosolskiego Lasu Dębowego.

W dostępnym od niedawna, lecz bardziej precyzyjnym opisie taksacyjnym Banku Danych o Lasach można jednak przeczytać, że dęby szypułkowe w wydzieleniu 57h w roku 2018 liczyły sobie już 167 lat, ich grubość na wysokości pierśnicy wynosiła średnio 88 cm, a wysokość 27 m.

Aktualnie aleja liczy 19 obiektów. W międzyczasie doszło bowiem do obumarcia trzech dębów. Dodatkowo, dwa z nich zostały niedawno powalone przez wichurę.

O tym, jaki cel przyświecał nieznanemu dzisiaj autorowi koncepcji posadzenia alei dębowej na podmokłej łące graniczącej z lasem można obecnie tylko spekulować. Najbardziej przekonująca argumentacja sprowadza się do stwierdzenia, że chodziło po prostu o umocnienie krawędzi grobli umożliwiającej dojazd do łąki w celu wywiezienia z niej siana. Nie można jednak wykluczyć, że groblę wykorzystywano do transportu drewna z okolicznego lasu bądź też stanowiła pozostałość po jakiejś starej, obecnie trudnej już do odtworzenia, nadodrzańskiej drodze.

Należy przy tym dodać, że na wydanej w 1933 r. niemieckiej mapie 1:25 000 , a więc stosunkowo dokładnej, grobli tej, jak też rosnących przy niej drzew w ogóle nie oznaczono. Może to oznaczać, że nie przywiązywano już wówczas do niej znaczenia gospodarczego. Nie dostrzeżono też jeszcze wartości krajoznawczych.

Jakkolwiek nie było, pozostała piękna aleja, której walory przyrodnicze i estetyczne dostrzegł ponad 20 lat temu Pan Marek Matusewicz – wieloletni Leśniczy Leśnictwa „Odra”. To właśnie na podstawie przygotowanej przez niego dokumentacji Rada Gminy podjęła wspomnianą na wstępie uchwałę. Połączenie obowiązków zawodowych leśnika z misją samorządowca zapewne ułatwiło logistyczną część projektu.

Warto zaznaczyć, że Panu Markowi Matusewiczowi zawdzięczają też status pomników przyrody inne jeszcze dęby rosnące nad Odrą w okolicy nowosolskiego mostu, a także użytek ekologiczny „Kosaciec” .

Aleja Marka znajduje się w pobliżu Kanału Kopalnica – Krzycki Rów, niedaleko drogi powiatowej prowadzącej z Nowej Soli w kierunku Stanów. Stanowi południową granicę oddziału leśnego 57h Nadleśnictwa Nowa Sól. Przebiega lekkim łukiem w linii zbliżonej do kierunku wschód – zachód. Od strony północnej otacza ją las olchowy, od południa graniczy z łąką.

Od strony wschodniej Aleja dochodzi do krawędzi wysokiego płaskowyżu porośniętego starszym lasem sosnowym z pojedynczym starodrzewiem dębowym. Kierunek przeciwny zdominowany jest przez sosnowy młodnik.

Aleję Marka można najłatwiej odnaleźć  od strony drogi Nowa Sól – Stany. Po przekroczeniu mostu na Kanale Kopalnica – Krzycki Rów należy przejechać pierwszy zakręt w prawo. Przy kolejnym zakręcie (tym razem w lewo) po prawej stronie drogi znajdują się trzy trakty leśne. Pierwszym z nich (jest to fragment linii oddziałowej 57-58) udajemy się w głąb sosnowego lasu w kierunku południowym, przemieszczamy ok. 350 m., następnie skręcamy w lewo w kierunku wschodnim i za ok. 180 m. jesteśmy przy pierwszym dębie tytułowej Alei.

Warto może jeszcze dodać, że w miejscu, w którym rozpoczyna się nasza leśna wędrówka w poszukiwaniu Alei Marka, rozpoczyna także swój bieg historyczna „Droga Sybilli” [niem. Sibyllen – Weg]. Jej budowę rozpoczęto w 1767 r. Po śladzie tej drogi prowadzi obecnie urokliwa droga pożarowa nr 4 „Drewniana”, która kończy się w pobliżu Lipin. 

Wyprawa w kierunku przeciwnym, czyli na zachód, umożliwia poznanie użytku ekologicznego „Kosaciec” oraz dotarcie do pozostałości po szwedzkiej reducie obronnej  z czasów wojny trzydziestoletniej.

Wszystko razem może natomiast stanowić podstawę do opracowania projektu niezwykle atrakcyjnej wyprawy rowerowej o charakterze rekreacyjno – krajoznawczym. To już jednak temat na inną okazję.

Jan WOJTASIK

 

Dane orientacyjne dla GPS:

Dł. geogr. 15°46’51.27″ E

Szer. geogr. 51°49’41.86″ N

Przy opracowaniu tego materiału wykorzystano m.in. skany map pobranych ze stron GeoPortal.pl i Google oraz mapy ochrony pożarowej Nadleśnictwa Nowa Sól