Świadek – pokrzywdzony. Kolizja skumulowanych ról

[…] Pokrzywdzeni najczęściej są głównymi źródłami wiadomości dotyczących czynu przestępczego, który wywołał ich stan pokrzywdzenia. Muszą więc jednocześnie wystąpić w charakterze świadków, jako osobowe źródła dowodowe.

Bezpośrednie naruszenie lub zagrożenie dobra prawnego osoby fizycznej lub prawnej daje pokrzywdzonemu uprawnienie do wystąpienia w postępowaniu jurysdykcyjnym w rolach stron procesowych oskarżyciela posiłkowego, oskarżyciela prywatnego oraz powoda cywilnego. Niektóre z tych ról mogą być zresztą łączone.

Kodeks postępowania karnego dopuszcza bowiem jednoczesna realizację przez pokrzywdzonego takich ról procesowych jak rola oskarżyciela posiłkowego, rola oskarżyciela prywatnego i rola powoda cywilnego.

Charakterystycznym elementem jest to, że działanie pokrzywdzonego wynika ze szczególnej motywacji. W odniesieniu do dwóch pierwszych ról będzie to chęć uzyskania określonych korzyści moralnych (satysfakcji, zadośćuczynienia), a w odniesieniu do trzeciej – chęć uzyskania korzyści materialnych (odszkodowania).

Okoliczność takiego stanu motywacyjnego pozostaje w kolizji z wymaganiami wobec świadka jako osobowego źródła dowodowego zachowania bezstronności, neutralności wobec stron.

Kumulacja roli strony procesowej z rolą świadka w konsekwencji ogranicza praktycznie wartość dowodową zeznań świadka strony, a na sąd nakłada obowiązek szczególnie wnikliwej ich oceny pod względem wiarygodności. […]

Brunon Hołyst, Psychologiczne i społeczne determinanty zeznań świadków, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989 s. 45