Pechowa Góra, czyli „Smolniak”

Pechowa Góra. Wzniesienie sięgające 102 m. n.p.m. na skraju d. Puszczy Tarnowskiej położone niecałe pół kilometra na południe od wsi Dąbrowno. W pobliżu Pechowej Góry znajduje się lądowisko motolotni, a bezpośrednio pod nią pozostałości dawnego niewielkiego cmentarza.

Świadczą o tym charakterystyczne dla roślinności cmentarnej nasadzenia czy wyraźne jeszcze, nieliczne obrysy kamiennych konstrukcji grobów. Historia pochówków na tym cmentarzu nie była długa. Na mapie z 1894 r. – w przeciwieństwie do wiejskiego cmentarza w sąsiedniej Jeziornej – nie był on jeszcze oznaczony. Pojawia się dopiero na mapach z lat 30-tych XX w. Po II wojnie światowej nie był wykorzystywany i z czasem miejsce porosło drzewami oraz uległo niemal zupełnemu zatarciu.

W przeciwieństwie do czytelnie etymologicznego znaczenia wielu innych nazw okolicznych wzniesień, np. Wodnej Góry czy Piaskowej Góry, niemieckie określenie „Pech Berg” nie ma jednoznacznego polskiego tłumaczenia.

Może faktycznie oznaczać górę przynoszącą pecha. Nie da się przecież wykluczyć całej gamy potencjalnych zdarzeń, które przytrafiły się w przeszłości osobom wdzierającym się po stromej ścianie na szczyt czy z niego schodzącym. Może też stanowić rodzaj skojarzenia myślowego z pobliskim cmentarzykiem.

Niemiecki „pech” to jednak także polska „smoła”. Możliwe zatem, że to właśnie do jakiejś istniejącej kiedyś tu smolarni – co w przypadku sosnowych lasów jest prawdopodobne – nawiązuje historyczna nazwa góry. Warto przy tym zauważyć, że jedna z dróg w zachodniej części Puszczy Tarnowskiej nosiła miano „Pechhutten-Weg”, czyli „Drogi Smolarnianej”. Dodatkowo, analiza skanu pobranego z GeoportaluPL wskazuje na obecność licznych pozostałości po mielerzach, a te – jak wiadomo – służyły nie tylko do wytwarzania węgla drzewnego. Produktem suchej destylacji drewna był także dziegieć, niekiedy nazywany też smołą drzewną.

Na tym etapie wiedzy o Puszczy to jednak jeszcze tylko spekulacja. Autorzy jodłowskiej mapy Puszczy Tarnowskiej słusznie zapewne przyjęli wersję „pecha”, gdyż jest to wersja najprostsza i znajduje mocne uzasadnienie słownikowe. Krajowy rejestr nazw geograficznych wzniesienie „102” opisuje jako „Smolniak”.

Należy jednak także zauważyć, że na wspomnianej mapie z 1894 r. omawiane wzniesienie nazwane jest „Roh – Berge”. Określenie to może oznaczać górę surową, brutalną czy groźną. Uwagę zwraca też oznaczenie na zachodnim zboczu piaskowni [Sgr], a od strony północnej, bliżej wsi Dąbrowno – młyna wiatrowego.

Przede wszystkim charakterystyczna jest jednak wyrazista obecność po prawej stronie drogi do Dąbrowna, niemal nie zauważalnego już dzisiaj z drogi, zbiornika wodnego. Po zbiorniku tym pozostało jednak zagłębienie terenowe o średnicy ok. 30 m., częściowo zadrzewione, w dużym stopniu porośnięte trawami typowymi dla środowiska wodnego, z gdzieniegdzie widocznymi pozostałościami wody.

Zapewne do rzędu ciekawostek zaliczyć należy spostrzeżenie, że na amerykańskiej mapie wojskowej z roku 1981 Pechowa Góra nazwana jest „Okolniakiem”. Skąd pojawiła się ta nazwa, trudno dociec. Na mapie tej oznaczono też cmentarz i charakterystyczne obniżenie terenu, najpewniej odpowiadające d. zbiornikowi wodnemu.

Pechową Górę wyraźnie widać z drogi wojewódzkiej „318”. Można ja łatwo znaleźć także od strony Dąbrowna, gdyż tuż obok biegnie oznaczona numerem „36” leśna droga pożarowa. To fragment dawnej drogi pocztowej łączącej Głogów z Sulechowem [niem. Alte Post Weg]. Kierując się na południowy zachód można nią było dojechać także do Siedliska i Lipin.

W charakterze już tylko ciekawostki należy dodać, że niedaleko od Pechowej Góry ma swój koniec słynna Droga Krawędziowa [niem. Rand Weg], która zaczyna się w okolicach Tarnowa Jeziernego, biegnie wzdłuż Jeziora Tarnowskiego Dużego, a dalej obok Jodłowa i poźniej na zachód w stronę Dąbrowna.

Jan WOJTASIK

Dane orientacyjne dla GPS:

Dł. geogr. 15°55’44” E

Szer. geogr. 51°52’55” N

Przy opracowaniu tego materiału wykorzystano mapę: Puszcza Tarnowska. Jodłowskie Trasy Rekreacyjne, Wydawnictwo SYGNATURA Zakład Kartograficzny, Wydanie I,  2015 oraz dane z sewisu www.geoportal.gov.pl