Kara śmierci – dylematy  Dyskusja i spory na temat kary śmierci nie ustają co najmniej od trzech stuleci. Kluczowe argumenty zwolenników i przeciwników w zasadzie od zawsze pozostają takie same. Wydaje się, że na gruncie etyki, filozofii czy socjologii nigdy nie uda się sporu rozstrzygnąć w sposób jednoznacznie zadowalający. Wielcy Kościoła bardzo wyraźnie deklarują swój negatywny stosunek do takiej kary. Jednocześnie w katechizmie Kościoła Katolickiego ciągle uznawana jest ona w kilku sytuacjach za usprawiedliwioną. Uwagę zwraca też fakt, że kara śmierci krytykowana jest najbardziej radykalnie tam, gdzie się ją faktycznie stosuje, a „akceptowana” i postulowana w tych systemach prawnych, w których została zniesiona. Rozważając stan obecny, warto niekiedy zastanowić się…

Nerwice jako problem śledztwa  W tradycyjnej polskiej psychiatrii sądowej panowała raczej zgoda co do tego, że nerwice nie mają wpływu na zdolność rozpoznania znaczenia czynu oraz nie znoszą możliwości kierowania postępowaniem człowieka. W konsekwencji więc rozpoznanie nerwicy nie dawało podstaw do uznania, że osoba dotknięta zaburzeniem tego rodzaju znajdowała się w stanie zniesionej lub ograniczonej w stopniu znacznym poczytalności. Wyjątek stanowiła histeria, jedna z klasycznych postaci nerwicy. W jej przebiegu bowiem wystąpić mogą głębokie zmiany świadomości zwane stanami pomrocznymi. Uważano, że osoba dotknięta histerią w czasie ostrego ataku choroby traci orientację co do miejsca, otoczenia i sytuacji w jakiej się znalazła, a w rezultacie zdolność do panowania nad swoim postępowaniem.…

Narkotyki – ustalanie stanu odurzenia  Prowadzenie pojazdu mechanicznego pod wpływem środka odurzającego stanowi przestępstwo określone w przepisie art. 178a § 1 i 2 KK. Karalne jest także wykonywanie w tym stanie wszelkich czynności związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych. Dotyczy to nastawniczych, dróżników kolejowych, policjantów kierujących ruchem na skrzyżowaniu itp. Odpowiedzialności karnej podlega tez dyspozytor, który dopuszcza do ruchu na drogach publicznych osobą prowadzącą pod wpływem środka odurzającego pojazd mechaniczny. Stan odurzenia jest też okolicznością zaostrzającą karalność sprawcy wypadku komunikacyjnego. We wszystkich tych sytuacjach „wpływ środka odurzającego” jest traktowany analogicznie jak „stan nietrzeźwości”. W przeciwieństwie jednak do „stanu nietrzeźwości”, który w słowniku wyrażeń ustawowych doczekał się swojej legalnej definicji…

Narkotyki – karanie, leczenie?  Aspekty normatywne. Nikt rozsądny nie ma chyba wątpliwości, że zawsze lepiej jest zapobiegać niż karać. Podobnie lepiej leczyć niż karać. Te szczytne postulaty niestety nie zawsze są możliwe. Najlepsza profilaktyka nie jest czasem w stanie zabezpieczyć nas przed najgorszym nawet przestępstwem, a kara może w niektórych sytuacjach okazać się jedynym rozsądnym i sprawiedliwym sposobem potraktowania narkomana za popełnione przez niego przestępstwo. Zostawmy jednak skrajności i na moment spróbujmy odpowiedzieć na pytanie, jak aktualnie obowiązujące przepisy kodeksu karnego regulują kwestie odpowiedzialności karnej osób uzależnionych za przestępstwa narkotykowe. Przede wszystkim należy zauważyć, że wobec osoby, która dopuściła się czynu zabronionego w związku uzależnieniem od środka odurzającego sąd może…

Monitoring wizyjny  Termin ten oznacza system ciągłej obserwacji, określonej przestrzeni otwartej, miejsca lub rzeczy przy pomocy kamer i innych urządzeń technicznych w celu niedopuszczenia do spowodowania możliwej szkody przez potencjalnego sprawcę. Monitoring wizyjny jest jednym z elementów systemu zapobiegania przestępczości, chociaż równie dobrze może on służyć innym celom. Takim celem może być np. nadzór ruchu drogowego czy obserwacja warunków pogodowych. Ponieważ w systemach monitoringu obserwacja często połączona jest z rejestracją obrazu, może być on wykorzystany także do wykrywania sprawców przestępstw oraz udowodnienia im winy. W tym ostatnim wypadku kluczowego znaczenia często nabiera ekspertyza antropologiczna. Jej zasadniczym celem jest ustalenie, czy osoba, której sylwetka lub twarz zostały utrwalone w określonym czasie…

Molestowanie seksualne dzieci  Hasła „molestowanie” czy „molestowanie seksualne” na próżno szukać w wydanej w 2000 r. Wielkiej Encyklopedii Prawa. Nie powinno to dziwić, albowiem w języku polskim „molestowanie” tradycyjnie oznaczało takie zachowania, jak: prośby natrętne, zanudzanie prośbami czy naprzykrzanie się [por. Leksykon PWN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, W-wa 1972, s. 725]. Taką samą definicję znajdujemy w Słowniku wyrazów i zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego. Przy okazji tej lektury możemy też dowiedzieć się, że łacińskie „moles” to po prostu ciężar, a „molestare” to tyle, co „być ciężarem, kłopotem” [Wł. Kopaliński, Słownik wyrazów i zwrotów obcojęzycznych, Wyd. Wiedza Powszechna, W-wa 1970 s. 495]. Ostatnie dziesięciolecie także w Polsce zdecydowanie zmieniło rozumienie „molestowania”. „Słownik 100…

Mikroślady  Są to niewidoczne lub słabo widoczne okiem nieuzbrojonym cząstki materii, które sprawca przestępstwa pozostawia na miejscu czynu, albo z miejsca tego na swoim ubiorze lub ciele wynosi. To definicja nieco uproszczona, ale dobrze oddaje istotę zagadnienia. Materialność mikrośladów pozwala na ich badanie [identyfikację] metodami naukowymi. Mikroskopijność z kolei powoduje, że sprawca przestępstwa z zasady ich nie zauważa, a wiec i nie usuwa, a najczęściej w ogóle nie zdaje sobie sprawy z ich istnienia. Mikroślady powstają zawsze, ilekroć dwa obiekty wykonane z różnego materiału ocierają się o siebie. W takim właśnie momencie dochodzi do przemieszczania się cząsteczek tego materiału z jednego obiektu na drugi i odwrotnie. Przeniesienie cząstek wyłącznie z…

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości [MTS]  Jest sukcesorem Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej [STSM] utworzonego jeszcze w 1922 r. pod egidą Ligi Narodów. Stanowi najważniejszy organ sądowy Organizacji Narodów Zjednoczonych. Istnieje od 1945 r., a jego siedzibą jest Haga. MTS jest sądem powołanym do rozstrzygania sporów pomiędzy państwami i orzeka na wniosek tych państw. Wyjątkowo jednak, interesy prywatne mogą stać się przedmiotem postępowania przed Trybunałem w przypadku, kiedy dane państwo przejmuje sprawę jednego ze swoich obywateli i występuje z jego skargą przeciwko innemu państwu. Niezależnie od tego Trybunał zajmuje się wydawaniem opinii o różnego rodzaju zagadnieniach prawnych ważnych dla organów lub organizacji wyspecjalizowanych ONZ. Źródłami prawa stosowanym przez Trybunał Haski są przede wszystkim…

Międzynarodowy Trybunał Karny [MTK]  Działa na podstawie Statutu Rzymskiego przyjętego 17 lipca 1998 przez 120 państw całego świata. Faktyczną działalność rozpoczął jednak dopiero 1 lipca 2002 r., kiedy to wszedł w życie statut MTK. Siedziba MTK, podobnie jak Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości znajduje się w Hadze. MTK jest pierwszym w historii ludzkości stałym sądem międzynarodowym powołanym do sądzenia sprawców najcięższych zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni ludobójstwa i zbrodni wojennych. Warto może przypomnieć, że „po raz pierwszy idea utworzenia stałego mechanizmu ścigania zbrodniarzy wojennych i osób odpowiedzialnych za masowe mordy pojawiła się na forum Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w 1948 roku, po procesach w Norymberdze i Tokio po II Wojnie Światowej. Od tego…

Mediacja, czyli szansa niewykorzystana  Mistrz Kopaliński uważał, że mediacja to pośredniczenie w sporze w celu doprowadzenia do zgody [patrz: Wł. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1970 s.475]. Samo słowo medius pochodzi ze średniowiecznej łaciny i znaczy mniej więcej tyle, co środkowy czyli bezstronny. Mediacja może być sposobem rozwiązywania sporów, nawet w społeczeństwach wyjątkowo czupurnych. Przykładem finał konfliktów pomiędzy Asesorem i Rejentem z „Pana Tadeusza”. Wystarczy wspomnieć słowa Wojskiego: „Otóż skończony spór wasz długi i zażarty; Ja, któregoście sędzią zakładu obrali, Wydaję wreszcie wyrok: obaście wygrali […] podpiszcie zgodę”. Bezstronność jest siłą i istotą mediacji. Oczywiście, jest też zasadą wyrokowania, czyli sprawiedliwości. Ponieważ jednak -jak głoszą…